Reşat Nuri Güntekin

(1889-1956)
Hikaye, roman ve oyun yazarı. İstanbul’da doğdu. Askerî Doktor Nuri Bey’in oğludur. İlk öğrenimini Çanakkale’de yaptı. Idâdî’de ve İzmir Fransız Freres’ler Okulu okudu. İstanbul Darülfünun Edebiyat Şûbesi’ni bitirdi. Yurdun çe­şitli yerlerinde, daha çok İstanbul liselerinde öğretmenlik, Millî Eğitim Bakanlığı müfettişliği, Çanakkale milletvekilli­ği (1939-1943), başmüfettişlik (1947) ve Paris Kültür Ataşeli­ği yaptı (1954).

Emekliye ayrıldıktan sonra (1954) Şehir Tiyatroları edebî kurul üyesi oldu.Tedavi için gittiği Londra’da öldü. Kabri İstanbul’da Karacaahmet Mezarlığı’ndadır. Reşat Nuri Güntekin hikaye, roman, gezi notları, oyun, mizah yazı­ları ve makaleler yazmıştır. İlk eseri olan Ahşap Konak (bü­yük hikâye) 1917’de yayımlandı. Şâir, Nedim, Büyük Mecmua gibi dergilerde tiyatro tenkitleri ile hikâyeleri çıktı (1918-1919).

Asıl şöhretini 1922’de Vakit gazetesinde tefrika edi­len Çalıkuşu ile sağladı. Romanlarında taşra kasabalarında geçen olaylar anlatılır. Kahramanları çevresi ve problemleri ile verir. Sosyal hayatın çeşitli yönlerini anlatır. Aşk ro­manlarının yanısıra sosyal konuları olan eserler de yazmış­tır. Romanlarında canlı tipler yaratmıştır. İstanbul Türkçe’si ile yazılan bu eserlerde akıcı ve ahenkli bir dil görülür. Kü­çük hikâyelerinde mizaha’da yer vermiştir. Oyunlarında, bâ­zı hâllerde didaktik unsurlar ağır basar. Tercüme ve adapte eserleri de vardır.

Romanları:

 1. Harabelerin Çiçeği (1918), 2. Gizli El (1920), 3. Çalıkuşu [1922; Necati Cumalı sahneye uyguladı (1962) ve oynandı; Filme alındı (1967).], 4. Dudaktan Kalbe (1923), 5. Damga (1924), 6. Akşam Güneşi (1926), 7. Bir Kadın Düş­manı (1927), 8. Yeşil Gece (1928), 9. Acımak (1928), 10. Yap­rak Dökümü (1930), 11. Kızılcık Dalları (1932), 12. Gökyüzü (1935), 13. Eski Hastalık (1938, Eski Şarkı adıyla oyunlastı­rıldı), 14. Ateş Gecesi (1942), 15. Değirmen [1944, Turgut Özakman Sarıpınar- 1914 adı iie oyunlastırıldı (1968J.1 16. Miskinler Tekkesi (1946), 17. Ripkalfşâ Ediyor(1949), 18. Ka­vak Yelleri (1950), 19. Kan Dâvası (1955), 20. Boyunduruk (1960), 21. Son Sığınak (1961).

Hikâye kitapları:

 1. Gençlik ve Güzellik (1917), 2. Recm (1919), 3. Roçild Bey (1919), 4. Sönmüş Yıldızlar (1919), 5. Tanrı Misafiri (1927), 6. Leylâ İle Mec­nun (1928), 7. Olağan İşler (1930), 8. Eski Ahbap (Tarihsiz).

Oyunları:

 1. Gönül Veya İnhidam (1916), 2. Hançer (1920), 3. Şemsiye Hırsızı (1920), 4. Taş Parçası (1920), 5. Eski Rüya (1922), 6. Yaprak Dökümü (1923), 7. Kır Çiçeği (1924), 8. Ümi­din Güneşi (1924), 9. Gazeteci Düşmanı (1924), 10. Bir Köy Hocası (1928), 11. Bâbür Şâh’ın Seccadesi (1931), 12. Ümi­din Mektebinde (1931), 13. İstiklâl (1933), 14. Vergi Hırsızı (1933), 15. Bir Yağmur Gecesi (1941), 16. Yolgeçen Hanı (1944?), 17. Ağlayan Kız (1947), 18. Eski Şarkı (1951), 19. Hül-lecl (1953), 20. Tanrı Dağı Ziyareti (1954), 21. Balıkesir Muha­sebecisi (1955), 22. Bu Gece Başka Gece (1956), 23. Daktilo Makinesi (Radyo oyunu).

Diğer eserleri:

 1. Anadolu Notları (2 cilt, 1936, 1966), 2. Fransız Edebiyatı Antolojisi (3 cilt, 1929-1931), 3. Uç Asırlık Fransız Edebiyatı (1932). [Çalıkuşu Sırpça, Hırvatça, Bulgarca, İngilizce ve Rusça’ya; Damga, Dlgirmen, Yaprak Dökümü, Yeşil Gece Rusça’ya; Kızılcık Dallan İle Dudaktan Kalbe Sırpça’ya, Akşam Güneşi İngiliz­ce’ye çevrilip yayımlandı. Eserlerinin tam listesi Türkân Poyraz İle Muazzez Alpbek tarafından neşredildi (: R.N. Güntekin- Hayatı ve Eserlerinin Tam Listesi, 1957). Hakkın­da incelemeler yapılmış ve bu İncelemeler yayımlanmıştır.]