Bilge Kağan Anıtı
Bilge Kağan Yazıtı 735 yılında dikilmiştir. Bilge Kağan yazıtını diktiren Bilge Kağan’ın küçük oğlu Tengri Kağan’dır. Bu yazıtta konuşan ve olayları anlatan da Bilge Kağan’dır. Anıtın doğu yüzünde 41, kuzey ve güney yüzlerinde on beşer satır bulunmaktadır. Anıtın batı yüzü ise Çincedir.
Bilge Kağan Anıtı ( 735 ):
Bilge Kağan Anıtı’nın yazarı Yoluğ Tigin’dir. Bu anıtta Bilge Kağan konuşturulmaktadır. Kitabede öğüt havası vardır. Bu anıt Bilge Kağan’nın 734’te ölümünden sonra oğlu tarafından Bilge Kağan adına dikilmiştir. Bu kitabe hem parçalanmış hem de devrilmiştir. Bu yüzden fazlasıyla tahrip olmuştur.
Bilge Kağan Kimdir Hayatı Hakkında Kısaca Özet Bilgi (683-734)
Bilge Kağan, Göktürk hanedanlığını kuran Kutluk Kağan’ın oğludur. Babasını 8 yaşındayken kaybedince töreye uygun olarak kağanlık amcası Kapağan Kağan’a geçti. Bilge Kağan, amcasının ölümü üzerine Göktürk Devleti’nin başına geçti.
Kağan olduktan sonra devlet yapılanmasını yeniden düzenleyerek devleti yeniden güçlü du-ruma getirdi. Bilge Kağan, ordunun başına kardeşi Kül Tigin’i, vezirliğe ise kayınpederi Tonyu-kuk’u getirdi. Bilge Kağan diğer Türk boyları ile mücadele ederek Türk birliğini sağladı. Çin ile iyi ilişkiler kurararak Çin sınırındaki ticaret merkezlerinin düzenli işlemesini sağladı. Çinlilerin Türk birliğini bozmaya yönelik hamlelerini tecrübeli Tonyukuk’un yardımıyla önledi. Ülkesi içinde huzuru ve birliği sağlayan Bilge Kağan, Çin’i baskı altına almak için akınlar yaptı. Nihayetinde Çin ordusunu büyük bir bozguna uğratarak saf dışı bıraktı. Bilge Kağan 734 yılının sonlarında Çin elçisi tarafından zehirlenerek öldürüldü.