Kısa Öykü Yazma Çalışması
Yazma Tür ve Tekniklerini Tanıma
Bu yazımızda bir küçürek hikâye ve incelediğiniz hikâyelerde bulunan tekniklerden en az ikisini kullanarak bir hikâye yazabilirsiniz. Yazacağınız hikâyenin tema ve konusunu belirleyiniz. Konu seçiminde daha önce yazılmış metinlerden esinlenebilirsiniz. Örneğin parodi tekniğini kullanacaksanız masal, halk hikâyesi gibi bir edebî metnin konusunu alabilirsiniz. Ele alacağınız konuyla ilgili okuma, araştırma ve gözlem yapınız. Yazınızda kullanacağınız bilgi, gözlem, düşünce, duygu, izlenim ve deneyimlerle ilgili notlar çıkarınız.
Hikâyenizin kahramanlarını ve bu kişilerin birbirleriyle ilgisini ve karşıtlıklarını belirleyiniz. Ana kahramanın amacını ve bu amaca ulaşmak için karşılaştığı problemleri nasıl aşabileceğini düşününüz. Hikâyenizin sonunda vermek istediğiniz ya da okurunuzun üzerinde düşünmesini istediğiniz mesaja göre kişilerin fiziksel ve ruhsal yönlerini ana hatlarıyla tanıtınız. Özellikle iç konuşma ve iç çözümleme ile kahramanlarınızın kişilik özelliklerini ve iç dünyalarındaki duygu ve düşüncelerini yansıtabilirsiniz.
Hikâyenizin olay örgüsünü genel hatlarıyla belirleyerek defterinize yazınız. Hikâyenin temasına göre olayın nerede ve hangi zaman aralığında geçeceğini düşününüz. Serim, düğüm ve çözüm bölümlerini buna göre belirleyiniz.
Hikâyeler genellikle kahramanların içinde bulunduğu çevre yani olayın geçtiği mekânın tanıtıldığı serim bölümüyle başlar. Bu bölümde hikâyenizdeki zaman ve mekâna ait bilgiler veriniz.
Yapacağınız plan doğrultusunda taslak metninizi hikâye türünün özelliklerine dikkat ederek yazınız. Hikâyenizi kısa veya orta uzunlukta cümlelerle hedef kitlenizin anlayabileceği biçimde, açık ve anlaşılır bir anlatımla kaleme alınız. Farklı cümle yapılarını ve türlerini kullanmak hikâ-yenizi monotonluktan kurtaracaktır. Hikâyenizin içeriğini yansıtacak görsel unsurlardan yararlanabilirsiniz. Hikâyenizde öyküleyici ve betimleyici anlatım biçimleri ile incelediğiniz hikâyelerde bulunan anlatım tekniklerinden en az ikisini kullanınız.
Taslak metninizi aşağıdaki ölçütlere göre gözden geçiriniz:
• Dil bilgisi, yazım ve noktalama,
• Açıklık, duruluk, akıcılık, yalınlık ve kelime tercihi,
• Yapı ve şekil unsurları (olay örgüsü/kurgu ve başlık) arasındaki anlam bağlantıları, tutarlı-
lık ve akış,
• Metnin içeriğinin ve üslubunun/anlatımının hikâye türünün özelliklerine uygunluğu, • Yazının okunaklılığı ve sayfa düzeni.
B. Öykü Yazma Sürecini Uygulama
1) İncelediğiniz hikâyelerde bulunan tekniklerden en az ikisini kullanarak bir hikâye yazınız.
2) Bir küçürek hikâye yazınız.
Yazacağınız hikâyeleri sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb. araç ve yöntemlerle paylaşınız.
A. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
1)
İncelediğiniz ya da kendi seçtiğiniz bir hikâyeyi dramatize ediniz. Bunun için önce gruplara
ayrılarak aşağıdaki aşamalarla kısa bir oyun hazırlayınız.
• Temayı belirleme: Hikâyeden hareketle izleyiciler tarafından kolay anlaşılabilir ve tahmin edilebilir bir tema belirleyiniz.
• Oyundaki kişileri ve bu kişilerin özelliklerini belirleme: Oyundaki başkişi ve yardımcı kişileri seçtiğiniz hikâyeye göre belirleyiniz.
• Çatışmayı belirleme: Oyundaki dramatik örgüyü ortaya çıkaracak iç ya da dış çatışmaları belirleyiniz.
• Dramatik örgüyü belirleme: Hikâyedeki olay örgüsüne tiyatroda dramatik örgü denir. Hikâyedeki olay örgüsünden hareketle oyunun dramatik örgüsünü oluşturunuz.
• Sahneyi/sahneleri belirleme: Oyunun dramatik örgüsü parça parça işlenmeli ve geliştirilmelidir. Bu parçaları, oyunun sahneleri olacak şekilde düzenleyerek oyununuzun kaç sahneden oluşacağını belirleyiniz.
• Dekor ve kostümle ilgili ayrıntıları belirleyiniz. İmkânlarınız dâhilinde oyunun konusuna uygun dekor ve kostümler belirleyiniz.
• Hareketlere ait betimlemeler: Oyuncuların nasıl konuşması gerektiğini ya da kime yönelerek konuşacağını belirleyiniz.
• Diyalog ve monolog oluşturma: Kişilere uygun diyaloglar hazırlayınız. Diyalogları kısa, açık ve sade cümlelerle oluşturunuz.
2) Bir hikâyecinin hayatını ve eserlerini tanıtan bir sunum hazırlayınız. Bunun için yazarın hayatıyla ilgili inceleme ve araştırma yapınız. Elde ettiğiniz bilgileri inceleyerek önemli olanları fişleyiniz. Fişleri önem sırasına göre sıralayarak gruplandırınız. Bundan sonra konuşma metnini hazırlamaya geçiniz.
Konuşma metninizi planlayınız. Konuşmanızın bölümlerini, bölümlerde vurgulanacak ayrıntıları belirleyerek konuşma süresine göre konuşmanın içeriğini sınırlandırınız. Her konuşma giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur. Giriş bölümüne kime hitap edilecekse buna uygun bir hitapla (Sayın, Sevgili, Kıymetli…) başlanır. İyi bir başlangıç, dinleyenlerin ilgisini çektiği gibi konuşmanın etkili olmasını sağlar. Konuşmanın içeriğine, konuşmacının üslubuna ve konuşma ortamına göre farklı başlangıç tarzları uygulanabilir. Özlü cümle, atasözü, beyit; tarihî bir olayı hatırlatmak, kişisel deneyimleri paylaşmak, fıkra anlatmak ya da doğrudan konuya girmek iyi bir başlangıç olabilir. Gelişme bölümünde konuşmanın başında ortaya konan konu bu bölümde geliştirilerek açılır, bilgi ve örneklerle somut hâle getirilir. Böylece konunun anlaşılması sağlanır. Sonuç bölümü; konuşmanın amacının anlatıldığı, ana düşüncenin bulunduğu bölümdür. Konuşmanın sonunda söylenecek bir söz belki konuşmanın öteki bütün cümlelerinden daha etkili olabilir. Soru sormak, konuyu özetlemek, coşkulu veya duygulu bir cümle söylemek dinleyiciler üzerinde etkili olabilir.
Konuşmanız için görsel ve işitsel materyalleri hazırlayınız. Bunun için daha önceki sınıflarda öğrendiğiniz sunu hazırlama tekniklerini tekrar gözden geçiriniz. Konuşmanıza uygun sunu hazırlayarak mutlaka prova yapınız. Provalar sırasında konuşma metninizi birkaç kez okuyunuz; ses, vurgu ve tonlama üzerinde çalışınız. Konuşma öncesinde konuşma yapacağınız yeri, kullanacağınız araçları kontrol etmeyi unutmayınız.
Sunum aşaması konuşmanın gerçekleştirildiği aşamadır. Konuşmanıza dikkat çekici bir giriş yapınız. Mekânın büyüklüğüne göre sesinizin işitilebilir olmasına dikkat ediniz ancak bağırarak konuşmayınız. Dinleyicilerinizle göz teması kurunuz. Konuşmanızda samimi olunuz ancak yapmacıklıktan sakınınız. Sözlerinizin ve tavırlarınızın birbirini desteklemesi inandırıcılığınızı artıracaktır. Mekâna, konuya, zamana, duruma, hedef kitlenize ve amacınıza uygun bir şekilde sunumunuzu yapmaya dikkat ediniz.
Konuşmanız boyunca konuyla ilgili paylaştığınız bilgilerin önemli noktalarını vurgulayınız ancak slogan ifadelerden kaçınınız. Dinleyicilerinizin konuşmanın sonuçlarını kendilerinin bulmalarını sağlayınız. Bunun için sonuca vardıracak şekilde fikirlerinizi sıralayınız. Dinleyicileriniz sunumun ayrıntılarını ileriki zamanlarda hatırlayamayabileceğinden konuşmanızda konuyla ilgili anahtar kavramlara yer veriniz. Fazla ayrıntıya girmeden hatırlanması gereken konuları zaman zaman özetleyiniz. Özellikle sonuç bölümünde sunum süresince ele aldığınız konuları, ana ve yardımcı noktaları ile açıklamaya yönelmeden birkaç başlık altında ve kısa cümleler ile aktarınız.
Konuşmanızı daha önceden planladığınız konuşma süresini aşmadan etkili bir biçimde sonlandırınız. Sunum sonunda konuşmanın genel iletisini vurgulayarak “Konuşmamı burada noktalıyorum.”, “Son olarak söylemek istediğim”, “Sunumu kapatırken” gibi ifadelerle konuşmanızı bitiriniz.
B. Sözlü İletişim Uygulamaları
Aşağıdaki uygulamaları yapınız.
1) İncelediğiniz ya da kendi seçtiğiniz bir hikâyeyi dramatize ediniz. Bunun için hazırladığınız kısa oyunu sahneleyiniz.
2) Yukarıda verilen bilgi ve aşamalara dikkat ederek bir hikâyecinin hayatını ve eserlerini tanıtan bir sunum hazırlayınız.