Ziya Paşa

İkilem Şairi Ziya Paşa Hayatı Biyografisi Şiirleri Eserleri Hakkında Detaylı Geniş Bilgi

İkilemlerin sanatçısı olarak bilinen Ziya Paşa, Yeni Türk Edebiyatı’nın önemli şairlerinden biridir. 1859 yılında yayınlanan Terci-i Bent adlı eseri, onun etkilerini günümüze kadar getirmiştir.

Ziya Paşa, sadaret kaleminde memur olduğu zamanlardan ölümüne kadar geçen süre içinde, batı edebiyatıyla yakınlıklar kurmuş, birçok eser tercüme etmiştir. Avrupa’da yayınlanan Şiir ve İnşâ (1868) adlı önemli makalesinde şiir dilinin sadeleştirilmesi ve Arapça ve Farsça etkilerin artık terk edilmesi yolundaki fikirlerini, tercümelerden elde ettiği birikimlerin sonucu ile oluşturduğu söylenebilir. Ziya Paşa, bu makalede, sadeleşme ve yenileşme taraftarıdır ancak, 1874 yılında yayınlanan Harâbât adlı antolojinin manzum önsözünde, halk edebiyatını küçümseyen ve Divan Edebiyatı’nı göklere çıkaran fikirleriyle, sadeleşmenin karşısında olduğunu belirtmiştir; ancak yine de Tanzimat edebiyatı sanatçıları arasında yer almaktadır.

Ziya Paşa, Şinasi’nin işaret ettiği yenilikleri benimsemeye çalışmış, fakat düşüncelerini şiirlerinde tam olarak işleyememiştir. Onun bazı düşüncelerinde tutarsızlık görülür. O, bir mizaç adamı olarak, zaman içindeki değişik fikirlerin temsilcisi olma eğilimindedir. Ziya Paşa, yenilik rüzgârları içerisinde yeterince değerlendirilememiş bir tanzimat dönemi şairlerindendir. Sanatkâr yönü çok kuvvetlidir. Bu anlamda İbrahim Şinasi’den sanat gücü olarak daha kuvvetli olsa da yenileşme dönemi Türk edebiyatına batı kültürünün tesiri noktasında onun kadar etkili olduğunu söylemek zordur.

Şiirlerinde teknik anlamda, yetiştiği sanat ortamının da etkisiyle, Divan Şiiri anlayışı hâkimdir. Mazmunlar, hayal dünyasına ait unsurlar, arka plandaki düşsel yapı bu dönemin etkisindedir. Ancak, yazılarında, fikrî anlamda, tam bir batı edebiyatı yanlısıdır. Değişen Türk edebiyatının batı kültürüne doğru yönelmesini savunurken eski anlayıştan İzler taşıyan şiirlerinde de bu fikrî yapıyı yansıtmıştır

Ziya Paşa’nın Eserleri

Eş’ar-ı Ziya (şiir) Ziya Paşa’nın Ölümünden sonra yayımlanan şiir kitabıdır.
Rüya (mülakat) Asıl olarak kurmaca bir kitaptır ve Ziya Paşa’nın bir rüyasını ele alır. Fakat kitabın bazı bölümlerinde yazılan karşılıklı konuşmalar Türk edebiyatında ilk mülakat “Rüya” olarak kabul edilmektedir.
Külliyat-ı Ziya (şiir) Bütün şiirlerinin bir araya getirildiği şiir kitabıdır.
Harabat (şiir-antoloji) Geleneksel yöntemle kaleme alınmış şiirlerin yazıldığı bir kitaptır.
Zafername (şiir) Osmanlı paşası olan Ali Paşa’yı övüyor gibi yapıp sert bir şekilde eleştirdiği hiciv kitabıdır. Kaside nazım biçiminde kaleme alınmıştır.
Emile (roman-anı) Jean Jacques Rousseau’nun romanı olan Emile, Ziya Paşa tarafından çok fazla değiştirilerek tekrar kaleme alınmıştır. Yani sanatçı, kitabın orijinaline bağlı kalmayarak adeta romanı yeniden kaleme almıştır.
Engizisyon Tarihi (tarih) Fransız yazarı olan Cheruel adlı tarihçinin kitabının Türkçeye çevrilmesidir.
Endülüs Tarihi (tarih) Fransız yazar Louis Viardot’un  Endülüs üzerine yazdığı kitabın Türkçeye çevrilmesidir.
Veraset Mektupları (mektup) Ziya Paşa Mısır’da sürgünde bulunduğu zamanlarda yazdığı edebi mektuplardır.
Defter-i Amâl (Hatıra – anı) Ziya Paşa’nın hatıralarını yazdığı kitaptır. Batılı anlayışla yazılan ilk hatıra (anı) kitaplarından bir tanesidir.