Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi)
Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi)
Kelime ek aldığında veya başka bir kelimeyle birleştiğinde birbirine benzeyen hecelerden birinin söylenmeme durumuna hece düşmesi denir.
Örnekler:
cuma ertesi > cumartesi kahve altı > kahvaltı
pek iyi > peki sütlü aş > sütlaç
Kelimede yer alan ünlünün söylenmemesi şeklinde meydana gelen ses olayıdır.
Örnekler:
alın-ı > alnı
burun-um > burnum
göğüs-ü > göğsü
Omuz > um omzum
oğul-unuz > oğlunuz
Kahır – ından > kahrından
seyir – i > seyrine
Ayır ıntı ayrıntı
sıyır ık sıyrık
Yalın ız yalnız
yanıl ış yanlış
Türemiş Kelimelerde Ünlü Düşmesi Örnekleri:
ayır-ı > ayrılmak
beniz-et-ir > benzetirim
Savur – ul > Savrulmuştu
ileri-le- > ilerledikten
oyun-a- > oynamamıştı
Çevir – e > Çevre
sarı-ar- > sararmıştı
Kıvır – ım > Kıvrımlı
yumurta-la- > yumurtlamadan
Kavur – ul > Kavrulmuştu
Ayır – ıl > Ayrılanlar
Devir – il – di > Devrilmiştik
Çevir – il –meden > Çevrilmeden
Sıyır – ıl – mamıştı > Sıyrılmamıştı
Kıvır – ım – lı > Kıvrımlıydı
Devir – e > Devrelerden
Birleşik Kelimelerde Ünlü Düşmesi Örnekleri:
cuma+ertesi > cumartesi
kayın+ana > kaynana
kahır+olmak > kahrolmak
kahve+altı > kahvaltı
NOT: Özel isimler ek aldığında veya ikilemeler kurulurken hece düşmesi meydana gelmez.
Omuz omza verirsek bizi kimse yenemez. (Yanlış)
Omuz omuza verirsek bizi kimse yenemez. (Doğru)
Köşeyi döndüğümüzde onunla burun burna gelmiştik. (Yanlış)
Köşeyi döndüğümüzde onunla burun buruna gelmiştik. (Doğru)
Sevdiğimiz bu masallar nesilden nesle aktarılarak günümüze gelmiştir. (Yanlış)
Sevdiğimiz bu masallar nesilden nesile aktarılarak günümüze gelmiştir. (Doğru)
Tarladan eve geldiğimizde Ufk’u tanıyamamıştım. (Yalnış)
Tarladan eve geldiğimizde Ufuk’u tanıyamamıştım. (Doğru)
NOT 2: Hece düşmesi bazı durumlarda iki kelimenin birleşimi esnasında olabilir. Bir araya gelen ilk kelimenin sonu ve ikinci kelimenin başı ünlü bir ses ise bu kelimelerdeki çatışmaya giren iki sesli harften bir tanesi düşüme uğrar. Bu ses olayına “aşınma” denir.
Ne – için > Niçin
Ne + ise > Neyse (İki ünlü arasına “y” koruyucu ünsüzü girmiştir.)
Ne – asıl > Nasıl
Kahve – altı > Kahvaltı
Sütlü – aş > Sütlaç
Bu – arada > Burada
O – arada > Orada
Cuma – ertesi > Cumartesi
Öyle + ise > Öyleyse (İki ünlü arasına “y” koruyucu ünsüzü girmiştir.)
NOT 3: Bazı durumlarda kelimelerin birleşme esnasında iki sesli harf bir araya gelemeyeceği için hece düşmesi meydana olurken, bazı durumlarda ise iki sesli harf yan yana gelir ama hece düşmesi olmayabilir. (Ör: Anneanne, Babaanne)
Pazar + ertesi > pazartesi (hece düşmesi)
Kayın + ana > kaynana (hece düşmesi)
Diğer Ünlü Düşmesi Örnekleri
Ağız – ım > Ağzım (Ünlü düşmesi)
Bağır – ım > Bağrım (Ünlü düşmesi)
Beyin – i > Beyni
Beniz – im > Benzim
Boyun – un > Boynun
Karın – ın – a > Karnına
Gönül – ünüz > Gönlünüz
Akıl – ınız > Aklınız
Fikir – iniz > Fikriniz
Cisim – i > Cismi
Kayıp – ımız > Kaybımız
Zülüf – ün > Zülfün
Hapis- i > Hapsi
Sabır – ın > Sabrın
Ufuk – a > Ufka