Milli Edebiyat Dönemindeki Fikir Akımları

Osmanlı Devletinin Son Dönemlerindeki Fikir Akımları

Osmanlıcılık Fikir Akımı

Osmanlıcılık akımına göre imparatorluğun içerisinde bulunan tüm halklar; din, dil, ırk farkı gözetmeksizin tam anlamıyla eşit kabul edilmelidir. 1912 yılında hüsranla sonuçlanan Balkan Savaşları sonunda Osmanlıcılık fikrinin etkili olmadığı anlaşılmış, Fransız İhtilali’nin tesiri sonucu milliyetçilik fikri, çeşitli milletlerden oluşan ve bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti’ni de olumsuz etkilemiş ve imparatorluk bünyesindeki ulusların ayaklanmasına yol açmış, Osmanlıcılık fikir akımı da geçerliliğini yitirmiştir.
Osmanlıcılık Fikir Akımının Temsilcileri: Namık Kemal, Agâh Efendi, Ziya Paşa, Ali Suavi

İslamcılık Fikir Akımı

İslamcılık, 1908 yılından itibaren gelişme gösteren, islamiyeti kabul etmiş olan halkları birleştirmek ve onları kalkındırmak, Hristiyan devletler karşısında bir denge unsuru durumuna getirmek amacı taşıyan bir akımdır.
İslamcılık Fikir Akımının Temsilcileri: Şemsettin Günaltay, Mehmet Akif Ersoy, Eşref Edip, Said Halim Paşa

Batıcılık Fikir Akımı

Devleti kurtarmak ve modernleştirmek amacıyla Tanzimat edebiyatından sonra ortaya çıkan fikir akımlarından biri de Batıcılıktır. Batıcılık fikir akımına göre yandaşlarına göre Osmanlı’nın en önemli sorunu tam anlamıyla Batılı olmamaktan kaynaklanmaktadır ve tek kurtuluş yolu çağın fikir ve ihtiyaçlarına uygun medeni bir devlet haline gelmek, yani Batılılaşmaktır. Batılılaşma hareketinin en önemli temsilcileri Jön Türklerdir.
Batıcılık Fikir Akımının Temsilcileri: Abdullah Cevdet, Celal Nuri, Tevfik Fikret

Türkçülük Fikir Akımı

Osmanlıcılık ve İslamcılık düşüncelerinden farklı olarak Türkçülük fikir akımı önce edebiyatta kendini hissettirmiş, sonra siyasi alana sıçramıştır. Türkçülük, bütün Türklerin tek bayrak altında toplanması anlamında kullanılmıştır. (Pantürkizm)  Bu akım, sadece Türkiye sınırları içinde yaşayanları değil, dünyanın her yerindeki Türkleri kapsayan bir harekettir. Rusya’dan kaçarak İstanbul’a gelen bazı Türklerin kurduğu Türk Derneği, bu hareketin merkezi olmuştur. Daha sonra Türk Yurdu Cemiyeti, Türk Yurdu dergisini çıkarmıştır.
Türkçülük Fikir Akımının Temsilcileri: Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Enver Paşa, Hüseyin Nihal Atsız
Türkçülük, Osmanlıcılık düşüncesinin Balkan Savaşları’nda başarısız olmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu akımın amaçları şunlardır:
• Tarih bilincini aşılamak
• Son olarak bütün dünyadaki Türkleri tek bayrak altında toplamak (Turancılık)
• Milli iktisat politikası izlemek
• Türk milletini Batı medeniyeti çerçevesinde sürekli ilerleyen, hiçbir milletten geri kalmayan bir seviyeye yükseltmek
• Bilinçsiz şekilde yaşayan Türkleri bilinçlendirip milliyetini idrak ettirmek
• Modernleşmek ama bu uğurda Batı’yı körü körüne taklit etmemek
• Türk milletini İslam dünyasında yeniden etkili kılmak
• Dilde sadeleşmeye gitmek