İnsanoğlunun duygu ve düşünce dünyasını şekillendiren, zenginleştiren ve bu dünyayı başkalarına açmasına yarayan en önemli araç dildir. Dilin yapı taşı, ham maddesi ve özü ise kelimelerdir. “Cümlenin anlamı” için öncelikle sözcüklerin anlamı önemli olmaktadır. Kelimeler düşüncenin kabı, kalıbı olurken duygunun da teşekkülünde aynı şekilde yegâne araçtır. Ancak, insanoğlu kelimelerle şekillendirip çeşitlendirdiği duygu ve düşüncelerini muhatabına […]...
Bağımsız Tümleçler (Cümle Dışı Unsurlar) Hakkında Kısaca Özet Bilgi Cümlenin anlamını dolaylı olarak tamamlayan bağlama edatları, ünlem edatları, hitaplar ve ara sözlerdir. Bu unsurlar esas hareketle, fiillerle (eylemler) doğrudan ilgili değildir. Genellikle cümlenin başında, sonunda veya cümleler arasında yer alırlar. Parantez şeklinde cümlenin içine girdikleri de görülür. Örnekler: Ev Türk istikbalinin evladı! İşte bu […]...
Zarf Tümleci (Belirteç Tamlayıcısı) Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi Cümlede işin nasıl, ne şekilde, ne zaman, ne yönde yapıldığını gösteren öğedir. Örnekler: Gülümhan hıçkıra hıçkıra ağlamış ve Boston onu sakinleştirmek için epeyce uğraşmıştı. Kuşlara benzer kelimeler, odana dolarlar bir akşam. Zarf tümleci soruları “nasıl, ne zaman, ne kadar, niçin, niye, neden ve nereye” sorularını […]...
Edat Tümleci (İlgeç Tamlayıcısı) Nedir Kısaca Özet Bilgi Edat öbeklerinin oluşturduğu tümleç biçimidir. Yükleme “kiminle, kime göre, kimin için, ne ile” sorularına cevap veren öge cümlenin ögeleri konusunda edat tümleci olarak adlandırılır. Örnekler: Annesiyle dün senden habersiz alışverişe çıktı. Benim için sakın üzülme bundan sonra. Bana göre sen bir hiçsin. BAŞKA BİR KAYNAK Edat Tümleci […]...
Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı) Nedir Kısaca Özet Bilgi Tümcede yüklemin yöneldiği (-e hali, yaklaşma durum eki), bulunduğu (-de hali, bulunma hal eki) ve ayrıldığı (-den hali) yeri bildiren ögeye dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) adı verilir. Bu öge “-e, -de, -den” durum eklerinden birini alır” -e, -de, -den” hâlindeki sorulara aynı ekleri alarak cevap veren unsurlardır: […]...
Özne Nedir Cümlede yüklemin gösterdiği işi, oluşu, hareketi yapan veya durumu üzerine alan unsurdur. Özne, cümlede yapan veya olanı karşılar. Yüklemi fiil olan cümlelerde özne, işi yapanı bildirir. Yüklemi isim olan cümlelerde, edilgen fiilli cümlelerde ve yüklemi oluş bildiren fiil cümlelerinde özne, eylemin belirttiği olanı gösterir. Özne Nasıl Bulunur Cümlenin ögelerinde özneyi bulmak için yükleme […]...
Yüklem Nedir Tümcede yapılan işi, hareketi, oluşu üzerine alan ve yargı bildiren unsurdur. Cümle ögelerindeki en temel unsurdur. Yüklem, çekimli bir eylem ya da ek eylemle çekimlenmiş bir isim soylu sözcük olabilir. Cümlenin ana öğesidir. Cümlenin bütün öğeleri yüklem ile olan ilişkilerine göre belirlenir. Cümlenin genellikle sonunda yer aldığı gibi her yerinde de bulunabilir. Dilimizin […]...
Nesne Nedir (Düz Tümleç) Nedir Nasıl Bulunur Tümcede öznenin yaptığı veya yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir. Cümlenin yardımcı ögelerinden biridir. Eylemin bildirdiği işten veya öznenin yaptığı işten etkilenen öge diye sorulursa nesne aranır. Nesne, yükleme belirtme durum eki ile (-ı, -i, -u, ,-ü) veya eksiz olarak bağlanır. Belirtme hal eki alan nesnelere belirtili nesne, bu eki […]...
Cümlenin Ögeleri Nedir Duygu, düşünce, yargı vb. ifade etmek üzere çekimli bir fiille veya sonuna ek fiil getirilen bir isimle kurulan sözcük dizisine “cümle” denir. Duygu, düşünce ya da olay anlatılırken cümlede her sözcük ya da sözcük grubu bir görev üstlenir. Çekimli bir eylem veya ek eylem almış bir ad tek başına da cümle olabilir. […]...
Dil Bilgisinin Alt Bilim Dalları ve Bölümleri Dilbilim, dilin yapısını, kullanımını ve kökenini inceleyen bir disiplindir. Dilbilim, alt alanları olan birçok farklı alt disipline ayrılır. Dil bilgisinin alt bilim dallarından bazıları şunlardır: Sözdizim: Dilin yapısını inceleyen bir alt disiplindir. Sözdizim, sözcüklerin bir araya gelerek cümleleri oluşturduğu şekildeki yapısal ilişkileri inceler. Morfoloji: Dilin sözcük yapılarını inceleyen […]...
Cümle Türleri Kuruluşlarına Göre Cümle Türleri : Kurallı Cümle : Yüklemi sonda olan cümlelere, kuruluşları yönünden, düz cümle denir. Örnek : Günler günleri, aylar ayları kovaladı. Sembolistler, anlamdan çok şiirde ahenge önem vermişlerdir. Kısa ve özlü sözle, çok şey anlatma sanatına icaz denir. Önemli olan etkiyi aşmak, kendine özgü bir şiire ulaşmaktır. Devrik Cümle : […]...
Öznel Yargılar Cümleyi dile getiren insanda oluşan; kavramların veya olayların gerçekliğine değil de, insanların hislerine ve fikirlerine dayalı olan, bu sebeple de herkese göre değişiklik gösterebilen cümlelerdir. Bu anlatım türünde cümleyi dile getiren insan, cümleye bireysel hislerini karıştırır ve yorum yapar. Bu çeşit cümleler, “bana göre, kişisel düşünceme göre veya bence” gibi sözcükleri içerisinde barındırabilir. […]...
Karşılaştırma Cümleleri : Karşılaştırma, birbirleriyle ilişkili iki varlık, iki kavram ya da herhangi iki şeyi, ortak olan ya da olmayan yönleriyle anlatmaktır. Karşılaştırma cümlelerinde; karşılaştırma ilişkisi “gibi, kadar, daha, en…” gibi bağlaçlar, edatlar ve zarflarla kurulur. Örnek: * Haber alma gereksinimini en iyi karşılayan iletişim aracı televizyondur. * Hiçbirimiz onun kadar duyarlı ve hoşgörülü değildik. […]...
Amaç – Sonuç İlişkili Cümleler : Sonuç bildiren bir yargıyla o sonucun hangi amaçla yapıldığını anlatan bir başka yargıdan oluşan cümlelerdir. Bu ilişki “-mek / -mak için, -mek / -mak üzere” ilgeçleri (edatlar) ya da “-e , -a” ekiyle kurulur. Örnek : Kış başlamadan koşu yapabilmek için erkenden kalkıyorum. Arkadaşım bütün maç biletlerini satmak üzere […]...
Neden – Sonuç İlişkili Cümleler : Bir cümlede ifade edilen yargılardan birinin neden, diğerinin sonuç olabilecek biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkan cümleler, neden sonuç anlamı taşır. Bir cümlede neden (sebep) sonuç ilişkisi genellikle “için, ile, den dolayı, den ötürü” ilgeçleriyle kurulabileceği gibi “den / dan” eki ya da kimi bağlaçlar ve sözcüklerle de kurulabilir. Böyle cümlelerde […]...
Sitem – Kızgınlık Anlamı Taşıyan Cümleler : Sözü ya da hareketleriyle, birinin, bir kimseyi kırdığını, üzdüğünü veya gücendirdiğini öfkelenmeden dile getiren cümleler sitem cümlesi; sözü söyleyenin bir kişiye kızdığını anlatan cümlelerse kızgınlık anlamlı cümlelerdir. Örnek : * Her hafta sonu toplanıp kıra gidersiniz de beni çağırmazsınız. * İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere […]...
Hayıflanma – Üzülme Anlamı Taşıyan Cümleler : Hayıflanma cümlesi bir olay, durum ve kişi karşısında üzülme ya da yerinme anlamlarını taşır. Örnek : * Kuşlar göç ediyor, ne yazık ki kış geliyor. * O güzelim kız, birkaç yılda çöküp yaşlandı. * Yüreğinin acısını, yılların izini taşıyordu yüzündeki derin çizgiler. * Zavallı adam, çocuklarını yetiştirebilmek için […]...
Soru Cümlesi : Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak, bir şeyin nedenini öğrenmek, durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek… gibi amaçlarla kurulan cümlelere cümlede anlam konusu bağlamında soru cümlesi denir. Örnek : * Kardeşin eve geldi mi? * Daha çok hangi kitapları okuyorsunuz? * Olanları sana kim anlattı? * Buraya nasıl geldin? Soru öğeleri […]...
Olasılık – Olabilirlilik Cümleleri : Gerçekleşme konusunda bir kesinlik olmaksızın herhangi bir durum veya olayın ortaya gerçekleşmesinin beklenilmesidir. Olasılık cümleleri kesinlik anlamı taşımaz. Bu tür cümlelere ihtimal cümlesi de denir. Olasılık Cümlelerine Örnekler * Yarın işe biraz geç gelebilirim. * Şimdi bizim oralara da bahar gelmiştir. * Sınav zamanı yaklaştı, herhalde düzenli bir çalışma yapıyordur. […]...
Üslup ile ilgili Cümleler Bir sanatçı veya o santçının yapıtının dil ve anlatım niteliklerine üslup adı verilir. Üslup konusunun iki boyutu bulunur. Bir tanesi santçının tekniği, kurgusuyla; diğeri dil ve anlatım nitelikleriyle alakalıdır. Herhangi bir metne yönelttiğimiz “Nasıl anlatılmış?” sorusuna dil ve anlatımla ilgili bir yanıt alırız ve aldığımız bu yanıt, yazarın üslubunu ortaya koyar. […]...