Öznel ve Nesnel Cümleler
Öznel Yargılar
Cümleyi dile getiren insanda oluşan; kavramların veya olayların gerçekliğine değil de, insanların hislerine ve fikirlerine dayalı olan, bu sebeple de herkese göre değişiklik gösterebilen cümlelerdir. Bu anlatım türünde cümleyi dile getiren insan, cümleye bireysel hislerini karıştırır ve yorum yapar. Bu çeşit cümleler, “bana göre, kişisel düşünceme göre veya bence” gibi sözcükleri içerisinde barındırabilir. Doğrudan bu sözcükler olmasa bile cümleyi okuyan kişi cümleden bu kavramları anlayabilir.
Örnek: * Sevginin bulunmadığı yerlerde vicdani bir duygunun oluşacağına inanmıyorum. (Bu cümlede bana göre veya bence sözcükleri kullanılmamış olmasına rağmen anlam bilgisi olarak bu kavramların anlamını taşıdığını görmekteyiz.)
UYARI: Bu tür öznel cümleler daha çok bilimsel veya öğretici metinlerde metinlerde kullanılmamaktadır. Edebi değer taşıyan, yazan kişinin duygularını dile getiren edebiyat metinlerinde öznel yargılı cümlelere daha çok rastlanmaktadır. Bu tür cümleler bazı kaynaklarda “subjektif cümleler” olarak da geçmektedir.
Nesnel Yargılar
Cümleyi dile getiren insan fikirlerine ve hislerine değil, kavramların ve varlığın realitesine bağlı olan, ve bu nedenle insandan insan değişiklik göstermeyen cümlelere nesnel yargılı cümleler denir. Nesnel cümlelerin, bireysel fikir ve yorumlarını içermeme, bilimsel olarak kanıtlanabilir nitelikte olma, tüm insanlara göre aynı anlama gelme, akıl ve mantık kurallarına bağlı olmak gibi temel nitelikleri bulunmaktadır. Bu tür cümleler bazı kaynaklarda “objektif cümleler” olarak da geçmektedir.
Öznel ve Nesnel Cümlelere Örnekler
* Tiyatroda iki yetişkin, beş çocuk oyuncu görev almış. (Nesnel Yargılı Cümle)
* Vicdan, insanlık tarihinin en önemli ve en mükemmel değerlerindendir. (Öznel Yargılı Cümle)
* Hikaye yazmakla kalmamış yirmi iki tane de şiir yazmış, şiirlerinden de yirmi bir tanesi bestelenmiştir. (Nesnel Yargılı Cümle)
* Sanatçının, kendini daha geniş kesimlere tanıtabilmesi için televizyon ve gazetelerde daha fazla çıkmasında fayda vardır. (Öznel Yargılı Cümle)
* Büyük şehirlere olan göçler her geçen sene çok daha fazla artış göstermekte, bu sebeple de şehirlerde emlak problemi önemli sınırlara çıkmıştır. (Nesnel Yargılı Cümle)
* En iyi güzel demlenen çay bakır çaydanlıkta demlenen çaydır. (Öznel Yargılı Cümle)
* Türkçenin Çuvaşça ve Yakutça adı verilen iki lehçesi vardır. (Nesnel Yargılı Cümle)
* Ağızlar, bir şivenin aynı siyasi sınırlar içindeki kelimeleri farklı söyleyiş özelliğine dayanır. (Nesnel Yargılı Cümle)
* Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girmesi bence Türk toplumu için yeni ufuklar açacak ve ülkemizi elli yıl ileri götürecektir. (Öznel Yargılı Cümle)