Leff ü Neşr Sanatı
Leff ü Neşr Sanatı Nedir Nasıl Yapılır Örnekleri Özellikleri Türleri Nelerdir?
Birinci dizede, bir ya da birden fazla sözcük ya da tamlama ile aktarılan ifadenin, ikinci dizede simetrik olarak benzer ya da karşıt anlamlarına gelebilecek karşılıklarını vermektir. Bu simetrik yapıdaki kelimeler arasında anlama dayalı birlik vardır.
“Gam güni itme dil-i bîmârdan tîgun dirîğ
Hayrdur virmek karanu gicede bîmâra su” (Fuzuli)
Su kasidesinden ve,
“Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz
Biz neşâtın da gamın da rüzgârın görmüşüz” (Nabi)
Divan edebiyatının en büyük şairlerinden biri olan Nabi’den aldığımız beyitlerde italik ve altı çizili kelimelerin eşleşmelerinde de görülmektedir ki beyitler arasında anlamsal bağ sağlayacak ve simetrik yapıda bir nizam oluşturulmuştur.
BAŞKA BİR KAYNAK:
Bir dizede geçen en az iki sözcükle ilgili niteliklerin, alt dizede sıralanmasıdır.
Bir diğer tanım ise:
Çoğunlukla bir beyit içinde, ilk dizede birkaç şeyi andıktan sonra, ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve zıt anlamlıları belirtmeye leff ü neşr denir.
Bu sanat düzyazıda da görülebilir.
Teşbih ve istiare ile yakından ilgili olan bu söz sanatı, ilk dizede söylenenlerin ikinci dizede düzenli ya da düzensiz açıklanışına göre ikiye ayrılır:
Leff ü Neşr Türleri Nelerdir?
a) Düzenli Leff ü Neşr:
Birinci dizede söylenenlerin karşılıklarını ikinci dizede aynı sırayla açıklamadır.
Elimde kitaplar dolusu karanfil tutarken
Gözlerim okuyor kırmızı çiçek misali yaşlarını
Bu şiirde, “kitap” sözcüğü ile “‘okumak”, “karanfil” sözcüğü ile “çiçek” Leff ü Neşr Sanatı (söz simetrisi) oluşturmuştur.
Hakir olduvsa millet, şanına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher, sakıt olmaz kadr ü kıymetten
(Ziya Paşa)
Sen bana en sâdık bir arkadaştın
Gönlümde ateştin, gözümde yaştın
Ne diye tutuştun, ne diye taştın
Beni kıskandırıp durmalı miydin?
(Tavlusunlu Hicrani)
İşte gördüğünüz üzere, savaş ve barışa işaret olarak, bir elimizde kan dökücü mızrak, bir elimizde de zeytin dalı var; İkisinden birini seçerek kabul buyurunuz.
(Kâmil Paşa)
b) Düzensiz leff ü neşr:
Birinci dizede söylenenlerin karşılıklarını ikinci dizede ya ters yönden ya da karışık olarak belirtmedir.
Deli eder insanı bu deniz, bu gökyüzü
Göz kırpar yıldızlar, türküler söyler balıklar
(Cahit Öztürk)