Fütürizm Akımı

Fütürizm Sanat Akımı Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi

Fütürizm, İtalya’da 20. yüzyılın başında ortaya çıkan bir sanat, kültür ve edebi akımlardan biridir. Fütürizm, modern dünyanın hızlı değişimi ve teknolojik gelişmelerine dayanarak, eski kültürel değerlerin reddedilmesini ve sanatta yeni bir başlangıç yapılmasını savunur. Çoğunlukla endüstriyel çağın şehir yaşamını ve teknolojik gelişmeleri yansıtan geometrik şekiller, keskin hatlar ve hareket etkisi yaratan dinamik figürlerle karakterizedir. Fütürist sanat eserleri, genellikle savaş, hız, güç ve enerji temalarını yansıtır.

Fütürizmin kurucusu İtalyan şair ve yazar Filippo Tommaso Marinetti’dir. Marinetti, 1909 yılında yayımladığı “Fütürizm Manifestosu” ile hareketin amaçlarını ve ideolojisini açıkladı. Marinetti, fütürizmi, “savaşın, şiddetin, devrimin ve modern hayatın düşmanı olan her şeyi yok etmek” olarak tanımladı. Özellikle İtalya’da sanat, edebiyat, müzik ve mimarlık alanlarında etkili oldu ve kısa bir süre sonra diğer Avrupa ülkelerine de yayıldı. Fütürizm, modernizm ve avangard hareketlerin bir parçası olarak kabul edilir ve günümüzde de sanat dünyasında etkisini sürdürmektedir.

İtalya’da ortaya çıkan bu akımın öncüsü F. T. Marinetti’dir (Marinette). Fütürizm, modern yaşantının verdiği heyecanlardan doğan bir edebiyat akımıdır. Geçmişteki estetik değerleri ve gelenekleri tümüyle reddeden, dünyanın geleceğinin modernlik olduğunu iddia eden fütüristler sanatta sürekliliği, değişkenliği, hareketliliği savunmuşlardır. “Kelimelere özgürlük” düşüncesiyle hareket eden bu sanatçılar, geleneksel şiir anlayışını terk ederek ölçüsüz ve kafiyesiz şiirler yazarlar. Rus edebiyatında, Mayakovski bu akımın güçlü temsilcisidir. Türk edebiyatında ise Nazım Hikmet’in Mayakovski’den etkilenerek yazdığı şiirlerinde fütürist ögeler yer alır.

Fütürizmin Ortaya Çıkışı

Yirminci yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bu akımın öncüsü Filippo Tommaso Marinetti’dir. Bu anlayışın esaslarını ise, Fransız Le Figaro gazetesinde yayımladığı bildiride ortaya koymuştur.

Fütürizm Manifestosu

1. Tehlikenin şarkısını söylemeyi alışkanlık haline getirme amacındayız.
2. Cesaret, cüret ve başkaldırı temel niteliklerimizdir.
3. Edebiyatın hareketsizliğini sona erdirmek ve enerjiyi getirmek istiyoruz.
4. Dünya, hızın güzelliği ile zenginleşir, saldırganlık ve hızı vurgularız.
5. Ruhun mızraklarını dünyaya gönderenlere ilahiler okuruz.
6. Şair, kendini gayretkeşlikle tüketmeli, temel öğelerin ateşini yakmalıdır.
7. Mücadele olmadan güzellik başyapıta ulaşamaz, şiddetle yazılmalıdır.

8. İmkansızı gerçekleştirme amacındayız, geçmişe değil, sonsuz hıza odaklanıyoruz.
9. Savaşa ve militarizme karşıyız, kadınları hor görüyoruz.
10. Müzeleri, kütüphaneleri yok ederek ahlakçılığa ve işlevselliğe karşı çıkıyoruz.
11. Şehirlerin ve teknolojinin heyecanını şarkılarla kutlayacağız.
12. İtalya’yı Fütürizm ile canlandırmak istiyoruz, geçmişe bağlılığa son verip modernliğe odaklanmalıyız.

Fütürizmin Özellikleri

Fütürizmin Genel Özellikleri

Değişen dünya şartlarına ayak uydurabilme, bu görüşün temel prensiplerinden biridir.. Amaç, bu yaşama tarzını sanat eserlerinde de vücuda getirebilmek, geleneksel yapısıyla süregelen ve uyuşuk yapıda bulunan edebiyatı modern hayatın şartları ile donatmaktır.

Fütüristlerin sanat anlayışlarının temelini dinamizm oluşturur.

Cesaret, isyan, kavga, cüret, hız gibi anahtar kavramlarla şekillenen şiir dünyası, sanayileşen ve makineleşen yeni dünya düzeninin sanat eserindeki yansıması hâline gelir.

Devamlı olarak değişme içerisinde olan, makineleşme ile artık eskisinden farklı bir şekilde yaşanılan dünyanın insanlığa sunduğu bu yeni ortama sanat eserinde bir nevi yüceltme duygusu yaşatılır. Toplumlara, okuyucuya sanat eseri ile verilen mesaj; makineleşmenin, hızın, mücadelenin kutsallığı ve güzelliğidir.

Değişen dünya yapısının yüceltildiği ve farklı bir hayat tarzının yansıtıldığı bu sanat anlayışında, gelenekten gelen görüşler de tümüyle reddedilir.

Şiirin şekil unsurları bağlamında bilinen tüm kalıplarda şiirden çıkarılır. Şiir dili, sanatkârane olmaktan çıkarılmış, mekanik sesler ve orkestra ahengi sanat eserine getirilmiştir.

Diğer türlere nazaran, etkisini resim ve şiir alanında daha yoğun göstermiş olan bu akım, Rus edebiyatında da özellikle Mayakovski oldukça rağbet görmüştür. Türk edebiyatında ise Nazım Hikmet.
Benimsediği dünya görüşü ve sanat anlayışı ile sürrealizm ve dadaizme zemin hazırlar.

Fütürizm Sanat Akımı Hakkında Geniş Detaylı Bilgi

20.yüzyılın başlarında İtalya’da doğmuştur. Kurucusu İtalyan şairi Marinetti, 1909’da fütürizmin bildirisini Figaro gazetesinde yayımlamıştır. Fütürizm, yaşamdaki sürekli değişimin sanata da yansıması gerektiğini vurgular. O yüzden geçmişi bütün sanat kuralları ve anlayışları bir yana bırakılmalıdır. Yaşamın sürekli değişimine, dinamizmine uygun yeni anlatım yolları ve biçimleri bulunmalıdır. Onlara göre, makine ve hız sanatın her alanına sokularak geleceğe yönelmelidir.

İtalyan fütüristler, bildirilerinde savaşın dünya sağlığı yönünden gerekliliğini, makineye karşı duydukları hayranlığı, hızın güzelliğini dile getirdi. Mussolini faşizminin peşine takılarak, kadın düşmanlığını yüceltmişler; müzelerin, kütüphanelerin yıkılmasını önermişlerdir. Neredeyse, İnsanlığın tüm kültür birikimine savaş açmışlardır. Şiirde serbest nazmı savunmuşlar, ölçü, uyak, nazım biçimi ve geleneksel dilbilgisi kurallarını dışlamışlardır.

Rus fütüristleri bunların tersine, savaşa karşı olmuşlar, kadın-erkek eşitliğini savunmuşlardır. Makineleşmenin, sanayinin yanında yer almakla birlikte makineyi kullananın, üretici güçlerin toplumsal ve düşünsel olarak destekleyicileri olmuşlardır. Fütürizmin Rus Edebiyatındaki temsilcisi Vitaclimir Mayakovski’dir.

Türk edebiyatında Nazım Hikmet fütürizmden etkilenmiştir. Serbest şiiri benimsemesi, kimi şiirlerinde “makileşme İsteğini” dile getirmsi ve Resimli Ay adlı dergide “Putları Yıkıyoruz” adlı yazı dizisinde geleneksel Türk şiiri ve bu şiirin ozanlarına tavır alması, ondaki fütürist etkileri açıklar.

İtalyan edebiyatı şairi Marinetti (1876 – 1944)’nin 1909’da Fransa’da yayımladığı bildirgesiyle ortaya çıkan bu akım, yaşamın sürekli ve hızlı bir değişim içinde olduğunu, sanatın da bu değişime ve hıza ayak uydurması gerektiğini savunur.

Fütürizm akımı, (gelecekçilik) geleneksel sanat anlayışına karşı çıkarak, yeni anlatım yollarının ve biçimlerinin bulunması gerektiği görüşünü benimser; sanatın her dalına makineyi, hızı ve dinamizmi sokmak ister. Fütürizm, bir bakıma makineye olan hayranlığın türküsünü söyler. Ölçülü, kafiyeli şiiri reddeder. Serbest nazım biçimleriyle ve yepyeni sözcüklerle eserler vermeyi amaçlar; geleneksel dilbilgisi kurallarını dışlar.

Fütürist şairler geçmişe ait tüm değerleri yıkmak istemişler; geleneksel olan her şeye karşı çıkmışlardır. “Makineleşmeye hayranlık”, “hız”, “ataklık”,”gemilere, trenlere, uçaklara övgü”,”savaşın güzelliği” temaları fütürist şairlerin başlıca dayanakları olmuştur.

Fütürizm resim, heykel, mimarlık alanlarını da etkilemiş, ancak uzun ömürlü olmamış ve I. Dünya Savaşı’ndan sonra yerini Dadaizme bırakmıştır. Bu akım, İtalyan milliyetçiliğine ve askeri işgalciliğine çanak tutmuş; Rusya’da Marksist şairler tarafından benimsenmiştir.

Fütürizm Dünya Edebiyatındaki Temsilcileri ve Önemli Sanatçıları:

F.T. Marinetti
Mayakovski

Fütürizmin Türk Edebiyatındaki Temsilcileri:

Nazım Hikmet