Hüseyin Rahmi Gürpınar
Hüseyin Rahmi Gürpınar Kimdir Biyografisi Hayatı Kişiliği Hakkında Kısaca Bilgi
Roman, öykü ve oyun yazarıdır. Servetifünun Dönemi’nde yaşayan sanatçı, Ahmet Mithat Efendi‘nin halk için roman yazma geleneğini devam ettirmiştir. Türk edebiyatında sokağı edebiyata taşıyan yazar olarak da bilinir. Döneminin İstanbul’un her kesiminden, sınıfından insana yer verdi: Külhanbeyler, züppeler, hanımefendiler, mahalle kadınları, paşalar, memurlar… Eserlerindeki kişilerin ortak yönü gülünç olmalarıdır. Geniş bir okur kitlesine ulaşabilmek için yalın bir dil kullandı. Natüralizm akımının başarılı bir temsilcisidir, Emile Zola’dan etkilenmiştir. Romanlarında sık sık olayla ilgisiz bilgiler verir ve olaya kendisini katar. Bu yüzden romanları teknik yönden başarılı değildir.
Hüseyin Rahmi Gürpınarın Eserleri
Roman: Şık, Şıpsevdi, Mürebbiye, İffet, Metres, Gulyabani, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Utanmaz Adam, Kaynanam Nasıl Kudurdu, Efsuncu Baba
Öykü: Kadınlar Vaizi, Katil Buse, Gönül Ticareti
Tiyatro: Kadın Erkekleşince, Hazan Bülbülü, Gülbahar Hanım
Şık Romanı Konusu: Romanda alafrangalığa özenen ve aptal denecek kadar saf olan Şöhret Bey’in başından geçen serüvenler, kötü ve gülünç durumlar anlatılmıştır. Şöhret Bey ve Madam Potiş eserin kahramanlarıdır.
Mürebbiye Romanı Konusu: Natüralist bir tarzda yazdığı bu romanda varlıklı alilelerin Tanzimat sonrası modasına uyarak çocuklarını yetiştirmek amacıyla evlerine eğitimci kadınlar almaları anlatır. Dehri Efendi, Matmazel Anjel, Şemi, Melahat ve Sadri eserin kahramanlarıdır.
BAŞKA BİR KAYNAK:
1864-1944 Roman, hikaye ve oyun yazan. İstanbul’da doğdu. Babası Mehmed Said Paşa’dır. Çok küçük yaşta annesini kaybetti, anneannesi ile teyzesinin yanında büyüdü. Mahalle mektebi ile Mahmudiye Rüştiyesi’nde okudu. Özel dersler alarak Fransızca öğrendi. 1880’de Mülkiye Mektebi’ne girdi, hastalandığı için İkinci sınıftan ayrıldı. Adliye ve Nâfıa (Bayındırlık) bakanlıklarında kısa süreli memurluklarda bulundu. 1908’den sonra hayatını kalemi ile kazandı. V.ve VI’ıncı dönemlerde (1935-1943) Kütahya milletvekili olarak TBMM’nde bulundu. Hayatının son 30-31 yılını Heybeliada’da geçirdi. Kabri aynı adadadır.
Hiçbir edebî topluluğa katılmayan Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın ilk romanı olan Şık ile tanınarak Tercüman-ı Hakikat gazetesinin yazarları arasına katıldı. Bir müddet tercüme ile uğraştıktan sonra kendini tamamen telif romana verdi. Sayıları altmışa yaklaşan hikâye ve roman kitapları yayımlandı. 1921-1924 yıllan onun yazı hayâtının en verimli yıllandır. Eserlerinde gözleme büyük değer verdi. Yaşadığı devrin insanlarının hayatını, İnançlarını, kavgalarım, gülünç hallerini anlattı.
Bilhassa sosyal problemleri, bâtıl inançları, yanlış batılılaşmanın toplum hayâtında yarattığı sarsıntıları başarılı bir şekilde tasvir etti. Kahramanları kendi dilleri ite ustalıkla konuşturarak canlı eserler verdi. Meddah, Karagöz ve Ortaoyunu geleneğinden de faydalanarak romanlarında güldürü unsuruna ağırlık verdi.
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanları:
1. Şık (1889), 2. İffet (1896), 3. Mutallaka (1998), 4. Mürebbiye (1899), 5. Bir Muadele-i Sevda (1899), 6. Metres (1900), 7. Tesadüf (1900), 8. Şıpsevdi (1911) 9. Nî-metşinas (1901), 10. Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912), 11. Gulyabânî (1913), 12. Cadı (1912), 13. Sevda Peşinde (1912), 14. Hayattan Sayfalar (1919), 15. Hakka Sığındık (1919), 16. Toraman (1919), 17. Son Arzu (1922), 17. Tebessüm-! Elem (1923), 18. Cehennemlik (1924), 19. Efsuncu Baba (1924), 20. Meyhanede Hanımlar (1924), 21. Ben Deli Miyim? (1925), 22. Tutuşmuş Gönüller (1926), 23. Bihur Kalp (1926), 24. Evlere Senlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu? (1927), 25. Mezarından Kalkan Şehit (1928), 26. Kokotlar Mektebi (1928), 27. Şeytan İşi (1933), 28. Utanmaz Adam (1934), 29. Eşkıya İninde (1935), 30. Kesik Baş (1942), 31. Gönül Bir Yeldeğirmenidir, Sevda Öğütür (1943), 32. Ölüm Bir Kurtuluş Mudur? (1954), 33. Dirilen İskelet (1946), 34. Dünyânın Mihveri Kadın Mı Para Mı? (1949), 35. Deli Filozof (1964), 36. Kaderin Cilvesi (1964), 37. İnsanlar Maymun Muydu? (1968), 38 Can Pazarı (1968), 39. Ölüler Yaşıyor Mu? (1973), 40. Namuslu Kokotlar (1973).
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Hikaye kitapları:
1. Kadınlar Vâizf (1920), 2. Namuslu Açlık Meselesi (1933), 3. Katil Püse (1933), 4. İki Hödüğün Seyahati, 5. Tünelden lik Çıkış (1934), 6. Gönül Ticâreti (1939), 9. Meyhanede Kadınlar (İçinde birkaç hikâye var.).
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Tiyatro Oyunları:
1. Hazan Bülbülü (1916), 2. Kadın Erkek I eğince (1933), 3. Tokuşan Kafalar (1973), 4. İki Damla Yaş (1973), 5. Gülbahar Hanım (Yandı).
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Diğer eserleri:
1. Cadı Çarpışıyor (1913, tartışmalar), 2. Şekâvet-i Edebiye (1913, tartışmalar), 3. Sanat ve Edebiyat (1972, H.A. Önelçin derledi, sanat yazılarıdır.) [Külliyatı, Atlas Kitabevi tarafından 54 kitap hâlinde yayımlandı. Fazla bilgi İçin A.S. Levend’in Hüseyin Rahmi Gürpınar (TDK, 1964) adlı eseri ile M. Gökmenin Gürpınar Bibliyografyası (1966), isimli eserlere bakınız.]
