İslam Medeniyetinde Sanat
İslam Medeniyetinde Sanat Hakkında Kısaca Özet Bilgi
İslam medeniyetinde sanat, estetik ile eşdeğer kullanılmıştır. “Allah güzeldir, güzelliği sever.”, anlayışı İslam medeniyetinin sanata verdiği önemi gösteren bir ilke olmuştur. İslam sanatı ve estetiği İslam’ın insan, âlem ve hayat anlayışı ile iç içe gelişmiştir. Özgün üslup, motif zenginliği ve kendine has mimari sistemi İslam sanatının başlangıçtan beri değişmeyen temel niteliğidir.
Puta tapma geleneği, İslamiyetin doğuşunun ilk yıllarında tasvir yasağı koyulmasının ana nedenlerinden biri olmuştur. Bu yasak ile Tevhit anlayışı, kalıcı hâle getirilebilmiştir. Özellikle canlı resme ve heykele hoş bakılmadığı için Müslümanlar arasında soyut resim diyebileceğimiz, hüsnü-hat, tezhip, ebru, minyatür gibi sanatlar gelişmiştir. İslam sanatında doğada mümkün olmayacak şekilde dal, yaprak ve çiçeklerin tekrarı ile geometrik düzenleme sık sık kullanılmıştır. Böylece her türlü tezhip ve tezyinat önemli sanat dallarından olmuştur. Kur’an-ı Kerim’in kutsallığı ve ona gösterilen saygı, bütünüyle İslam’a özgü olan hat sanatının doğmasını sağlamıştır. Musikiden giyim kuşamla ilgili olanlarına kadar bütün İslam sanatları bir şekilde Kur’an’dan etkilenmiştir.
İslam mimarisinde kümbet ve türbe yapımı Türklerin ölü gömme âdetlerinin ve çadırlarının etkisiyle başlamıştır. Samarra Ulu Cami minaresinin spiral, Anadolu camilerinin minarelerinin genellikle yivli ve silindir şeklinde, Kuzey Afrika’dakilerin ise kalın ve dört köşeli yapılması da aynı şekilde yerel sanat anlayışlarının etkisiyle ortaya çıkmıştır. Böylece İslam sanatı Müslümanların birlik içinde çokluğu esas alan kapsayıcı yaklaşımıyla çok renklilik kazanmıştır. İslam uygarlığı sanatı Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte yeni bir gelişim sürecine girmiştir. Özellikle hat alanında büyük sanatçılar yetiştirerek İslam dünyasında “Kur’an Mekke’de indi, Kahire’de okundu, İstanbul’da yazıldı.” sözünü meşhur etmişlerdir.
İslam Medeniyetinde Sanatın Özellikleri
Emevi devleti halifesi Abdülmelik Arapçayı resmi dil ilan etti.
• Arapça zamanla gelişerek bilim ve kültür dili haline geldi.
• Mimari en çok Emeviler döneminde gelişti.
• Cabir İbn-i Hayyam, modern kimyanın kurucusu oldu.
• İbni Sina’nın Kanun adlı tıp kitabı yüzyıllarca Avrupa da ders kitabı olarak okutuldu.
• Eğitimde en önemli gelişme Abbasiler döneminde oldu.
• Harun Reşid Süryani ve Eski Yunan medeniyeti yazma eserlerini Arapçaya çevirttirmiştir.
• Halife Me’mun’un Bağdat’ta açtırdığı Beyt’ül Hikme ilk yükseköğretim kurumu oldu.
• Endülüs Emevi Devleti’nde Kurtuba Medresesi Hıristiyan öğrencilerinde eğitim gördüğü bir yerdi.