Polisiye Romanlar
Polisiye Roman Nedir
Polisiye roman, okuyucunun suçun kim tarafından işlendiğini, neden işlendiğini ve nasıl çözüldüğünü merak ettiği bir türdür. Genellikle bir dedektif ya da polisin olayı çözmeye çalışmasıyla başlar ve sonunda suçlu bulunur. Polisiye romanın doğuşu, 19. yüzyılın başlarında gerçekleşti. Bu türün doğuşuyla ilgili ilk eser, İngiliz yazar Edgar Allan Poe’nun “Murders in the Rue Morgue” (Rue Morgue Cinayetleri) adlı hikayesidir. Bu hikaye, ilk kez 1841 yılında yayımlandı ve modern polisiye türündeki romanların temellerini attı. Hikaye, özel bir dedektifin, Paris’te işlenen bir cinayeti çözme çabalarını anlatır.
Poe, daha sonra “The Mystery of Marie Rogêt” (Marie Rogêt’nin Esrarı) ve “The Purloined Letter” (Çalınmış Mektup) adlı hikayelerinde de dedektif Auguste Dupin’i kullanarak polisiye türünü geliştirdi. Bu hikayeler, bu türün popüler hale gelmesinde büyük rol oynadı. İlk polisiye roman ise İngiliz yazar Wilkie Collins’in “The Moonstone” (Ay Taşı) adlı eseridir. Roman, 1868 yılında yayımlandı ve bir elmasın çalınması ve çalınan elmasın bulunması sürecini anlatır. Bu eser, polisiye romanın önemli bir örneği olarak kabul edilir.
Bu türün popüler hale gelmesiyle birlikte, birçok yazar bu türe ilgi gösterdi. Arthur Conan Doyle, Agatha Christie, Raymond Chandler ve Dashiell Hammett gibi yazarlar, polisiye roman türünün en önemli isimleri arasında yer alır. Bu yazarların eserleri, polisiye romanın gelişmesine ve türün dünya çapında popüler hale gelmesine katkı sağladı.
Polisiye Romanın Özellikleri
- Suçun işlenmesi: Suçun işlenmesiyle başlar. Bu, cinayet, hırsızlık veya herhangi bir başka suç olabilir.
- Dedektif veya polis: Romanın ana karakteri genellikle bir dedektif ya da polistir. Bu karakterler, suçu çözmek için olay yerinde ve delilleri analiz ederler.
- Gizemli olaylar: Okuyucunun merakını uyandırmak için gizemli olaylar içerir. Bu, suçun işlendiği zaman, yer ve durumun belirlenmesi veya cinayet silahının bulunması gibi şeyler olabilir.
- Deliller: Dedektif ya da polis, delilleri inceleyerek olayı çözmeye çalışır. Bu deliller, parmak izleri, DNA örnekleri, tanık ifadeleri ve diğer bulgular olabilir.
- Şüpheliler: Çoğunlukla bir veya daha fazla şüpheli içerir. Bu şüphelilerin kim olduğunu bulmak, dedektif veya polisin görevidir.
- Çözüm: Romanların sonunda, dedektif ya da polis suçluyu bulur ve adalet sağlanır. Bu, suçlu ya da şüpheliyi yakalayarak veya bir itiraf ile olabilir.
Polisiye Romanın Önemli Yazarları ve Eserleri
-
- Agatha Christie: Polisiye türünün en önemli yazarlarından biri olan Agatha Christie, 20. yüzyılın en çok satan yazarlarından biridir. Eserleri arasında Miss Marple ve Hercule Poirot karakterlerini içeren romanlar bulunur.
- Arthur Conan Doyle: Bu türde en ünlü yazarlardan biri olan Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes karakterini yaratmıştır. Holmes, olay yerindeki bulguları analiz etme ve çıkarımda bulunma yeteneğiyle tanınır.
- Raymond Chandler: Polisiye türünün en önemli yazarlarından biri olan Raymond Chandler, 20. yüzyılın en etkili yazarlarından biridir. Eserleri arasında Philip Marlowe karakterini içeren romanlar yer alır.
- Dashiell Hammett: Bu türün öncülerinden biri olan Dashiell Hammett, 1920’lerde ve 1930’larda en popüler yazarlardan biridir.
- James M. Cain: James M. Cain, romanlarında genellikle aşk ve suç temalarını bir araya getirir. Eserleri arasında Double Indemnity ve The Postman Always Rings Twice yer alır.
- Patricia Highsmith: Patricia Highsmith, polisiye roman türünde psikolojik gerilim unsurlarını kullanmasıyla tanınır. Eserleri arasında The Talented Mr. Ripley ve Strangers on a Train bulunur.
- Georges Simenon: Georges Simenon, popüler bir Fransız polisiye roman yazarıdır. Eserleri arasında Komiser Maigret serisi bulunur.
Türk Edebiyatında Polisiye Roman
Türk edebiyatında polisiye roman, genellikle cumhuriyet döneminin başından itibaren yazılmaya başlanmıştır. Türk polisiye romanı yazarları arasında, Ahmet Ümit, Ercan Akbay, Celil Oker, Ahmet Ümit, Emrah Serbes ve Barış Müstecaplıoğlu gibi isimler yer alır.
Ahmet Ümit, Türkiye’de polisiye türünün öncülerinden biridir. Romanları, geleneksel polisiye türünün özelliklerini Türk toplumuna uyarlayarak Türk okuyucularına sunar. Eserleri arasında Beyoğlu Rapsodisi ve Aşk Köpekliktir yer alır.
Ercan Akbay, Türk polisiye roman yazarları arasında yeni bir ses olarak öne çıkar. Eserleri, İstanbul’da geçer ve Türk toplumundaki güncel sorunlara değinir. Eserleri arasında Ruh Kuyusu ve Karanlığın İçinden bulunur.
Celil Oker, İstanbul’un farklı bölgelerinde geçen romanlarıyla tanınır. Eserleri arasında Kara Kitap, Kurban ve Kaçak bulunur.
Sonuç olarak, bu tür romanlar, okuyucuları gizemli olayların içine çeken, merak uyandıran ve sonunda tatmin edici bir çözüm sunan bir türdür. Polisiye romanın özellikleri, bu türün en ünlü yazarlarının eserlerinde kendini gösterir ve Türk edebiyatındaki yazarlar da bu türün özelliklerini başarılı bir şekilde kullanmışlardır.