Yüklem Eksikliği Yanlışları
Yüklem Yanlışları
Yüklem Eksikliği Nedir
Cümleye iki farklı yüklem gerekirken cümlede yalnızca birinin kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur. Başka bir deyişle farklı yüklemlere bağlanması gereken sözlerin tek bir yükleme bağlanmasından kaynaklanır. Yüklem yanlışları yüklem eksikliğinden, ek fiilin kullanılmamasından, fiilimsi eksikliğinden ve kişi ekinin kullanılmamasından kaynaklanabilir. Sıralı ve bağlı cümlelerde kullanılması gereken yüklemin kullanılmamasıdır.
Örnek 1: Ben sırama isimlerimizi, sen kalbime aşkı yazmıştın.
Bu cümlede anlatım bozukluğunu gidermek için virgülden önce “yazmıştım” sözcüğü getirilmelidir.
Örnek 2: Olaydan büyük bir üzüntü duyduğunu, suçluların cezalandırılmasını istedi.
Bu cümlede anlatım bozukluğunu gidermek için virgülden önce “söyledi” sözcüğü getirilmelidir.
Örnek 3: Ne sen beni unut ne de ben seni.
Bu dizede anlatım bozukluğunu gidermek için “seni” zamirinden sonra “unutayım” sözcüğü getirilmelidir.
Örnek 4: Şiir, Tanzimat’la hiç ya da çok az değişmiştir.
Bu cümlede anlatım bozukluğunu gidermek için “hiç” sözcüğünden sonra “değişmemiştir” sözcüğü kullanılmalıdır.
Örnek 5: “O yıllarda ben üniversitede, Necla ise lisede okuyordu.” cümlesinde “ ben” ve “ Necla” öznelerinin “okuyordu” yüklemine bağlanmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Cümlenin doğrusu şöyle olmalıdır: O yıllarda ben üniversitede okuyordum, Necla ise lisede okuyordu.
a. Yüklem eksikliği:
Aşağıdaki cümlelerde yüklem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları bulunmaktadır:
Aydın’da bir otelde kaldığını ve bir miktar para istedi. (Kaldığını sözcüğünden sonra söyledi yüklemi getirilmeli.) ^
Bazı dersleri çok az bazılarını ise hiç anlamıyorum. (Az sözcüğünden sonra anlıyorum yüklemi getirilmeli.)
Böyle davranmaya devam edeceksen sen kendi yoluna, ben kendi yoluma gideyim. (Kendi yoluna sözünden sonra git yüklemi getirimeli.)
Sizin bir sürü destekçiniz, benimse arkamda kimse yok. (Destekçiniz sözcüğünden sonra var yüklemi getirilmeli.)
b. Fiilimsi eksikliği ve yardımcı fiil yanlışı:
Bir cümlede fiilimsi (eylemsi) olması gerektiği yerde kullanılmazsa anlatım bozukluğu meydana gelir. Aşağıdaki cümlelerde bu tür anlatım bozukluklarına yer verilmiştir.
Dayanıklı ve pahalı olmayan eşyaları tercih ediyordu. (Dayanıklı sözcüğünden sonra olan fiilim sisi getirilmeli.)
Hiç ya da çok az bildiği sorulan çözmemiş. (Hiç sözcüğünden sonra bilmediği fiilimsisi getirilmeli.)
öğrencilerimize gereken ilgiyi verdiğimizi düşünüyorum. (Verdiğimizi fiilimsisinin yerine gösterdiğimizi fiilimsisi getirilmeli.)
Markete bize gelmeden önce mi, sonra mı uğradın? (Sonra sözcüğünden önce geldikten fiilimsisi getirilmeli.)
Kimi zaman bizi okuduğumuz b ir kitap, dinlediğimiz bir müzik veya film etkiler. (Film sözcüğünden önce seyrettiğimiz fiilimsisi getirilmeli.)
3. Ek fiil ve kişi eki eksikliği:
Aşağıdaki cümlelerde bu tür anlatım bozukluklarına yer verilmiştir
Kendisi çok yardımsever biri ama arkadaştan değil. (Biri sözcüğü biridir ek fiili eklenmelidir.)
Biz yaylada tatilimizi yapıyor, o ise deniz kenarında tatilini yapıyordu. (Birinci cümlenin yüklemi yapıyorduk şeklinde olmalı.)
Yüklem Eksikliği Örnekleri
1. Öykü ve şiiri az, romanı ise hiç sevmez.
2. Seni çok sevdiğimi bir ben, bir Allah bilir.
3. Bize zarar mı, yarar mı sağlıyor anlamadık.
4. Ben bir çoban, sen de bir koyun olsan.
5. Sigaramın dumanı sen, ateşi ben olayım.
6. 0 bana dert, ben ona m utluluk verdim.
7. Ben babamı, sen ustanı unutma.
8. Yeryüzünde bir sen, bir de ben varım.
9. Düğünde kızlar halay, erkekler türkü söylüyordu.
10. Sen bana, ben de sana yardım edeyim.
11. Şiddet içerikli filmleri, popüler romanları okuyor.
12. Avrupa yakasına ben vapurla, o ise trenle geçti.
13. Bu kitabı önce siz, sonra çocuklarınıza okutun.
14. Sen ön koltuğa, kardeşin arka koltuğa otursun.
15. Yaptıklarıyla bize zarar mı veriyor, yarar mı anlamadık.
16. Müzik konusunda ben onu, o da beni etkilemek istemez.
17. Benimle birlikte ya sen ya da Merve gelsin.
18. Karşımda Kız Kulesi, yanımda sen vardın.
Yüklem eksikliği ile ilgili ÖSYM’nin sorduğu cümleler
Bu tutumuyla ailesine zarar mı veriyor yarar mı, anlayamadık. (yarar mı sağlıyor olmalıydı.)
Amacı, arkadaşlarını ikinci, kendisini birinci plana çıkarmaktı. (ikinci plana düşürmek olmalıydı)
Dişçiye hiç ya da çok seyrek gidiyorlar. (hiç gitmiyor biçiminde kullanılmalıydı)
Kimi kişiler, bilgisayar başında ya hiç ya da gereğinden fazla zaman geçiriyor. (ya hiç zaman geçirmiyor biçiminde kullanılmalıydı.)
Bu tartışmaları çok gereksiz, yersiz ve güncel bulmuyorum. (gereksiz, yersiz buluyorum biçiminde kullanılmalıydı.)
Artan yemeklerinizi çöpe değil, sokak hayvanlarına verin. (çöpe atmayın yüklemi kullanılmalıydı.)
Dürüst biri olduğundan dün de bugün de kuşkuya düşmüyorum. (dün de kuşkuya düşmedim biçiminde düzeltilmelidir.)
Yüklem Eksikliği ile ilgili Testlerin Soruları
Müdür Bey’in odasında bir ben bir de gözü morarmış arkadaşım vardı.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı
B) Anlam Belirsizliği
C) Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı
D) Mantık ve Sıralama Hatası
E) Yüklem eksikliği
En azından ben senin nerede olduğunu, sen de benim nerede olduğumu bileceksin.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?
A) İyelik ekinin gereksiz kullanımı
B) Gereksiz sözcük kullanımı
C) Yüklem eksikliği
D) Nesne eksikliği
E) Dolaylı tümleç eksikliği
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Benim için edebiyat, insanın olduğu şeyi değil; olmadığı şeyi anlatmasıdır.
B) Senaryo; görüntü ve sese dönüşecek bir düşüncenin, bir olayın yazıya dökülmüş hâlidir.
C) Duygularını sözlü ya da yazılı biçimde karşısındakine aktarabilen tek varlık insandır.
D) Yazar; halkın yalnızca gözü, kulağı ve dili değil, aynı zamanda kültürünü işleyen bilinçtir.
E) Biraz şansı ve biraz da ne yapmasını bilseydi edebiyat dünyasının önemli bir ismi olabilirdi.