Dadaloğlu

Asıl adı Veli olan şair, Toroslarda yaşayan Türkmenlerin Avşar boyundandır. Şehir yaşamından uzak kaldığı için divan edebiyatından hiç etkilenmemiştir. Toroslarda yaşayan göçebe insanları zorla köylere yerleştirmeye çalışan Derviş Paşa komutasındaki Fırka-i İslahiye ordusuna karşı ayaklanmış, Türkmenleri mücadeleye çağıran şiirler yazmıştır. “Hakkımızda devlet vermiş fermanı Ferman padişahınsa dağlar bizimdir” dizeleri onun karakter yapısını ortaya serer. Türkmenler arasındaki çatışmalara katılmış, bu olayları yiğitçe bir edayla koçaklamalarına yansıtmıştır.
Koşma, semai, varsağı, destan türünde şiirler söyleyen Dadaloğlu’nun en başarılı olduğu tür, türküleridir. Karacaoğlan ve Köroğlu‘nu anımsatan şairin dili sade halk Türkçesidir. Divan şiirinden etkilenmemiş sadece hece ölçüsü ile yazmıştır. İlgilendiği olaylar dolayısıyla hem bir devrin tarihini hem de bir toplumun duyuş ve düşüncelerini yaşatmıştır.

 Dadaloğlu (XIX’uncu asır) Başka bir Kaynak

Halk ozanı. Asıl adı Veli’dir. Âşık Musa adlı bir halk şâirinin oğludur. Doğum yeri ve tarihi bilinmiyor. Adana, Kozan’da yaşayan Avşar Türkmenleri’nden olduğu, Avşar beylerinden Alioğlu Dede Bey ve Mistik Bey’in yanında kâtiplik ve imamlık yaptığı, Avşar aşiretlerinin Osmanlı Devleti’ne başkaldırması üzeri­ne Dadaloğlu’nun da içinde bulunduğu aşiretin Sivas dolay­larında oturmaya mecbur edildiği (1865), ömrünün sonları­na doğru Çukurova’ya dönüp bir müddet yaşadığı, sonra göçebe iken yaşadığı dağlara çekilerek öldüğü halk rivayetlerindendir. Bu hususlar kısmen şiirlerinden de anlaşılmak­tadır. Günümüzde Kozan’da bulunan Kozanoğulları adlı ailenin Dadaloğlu’nun soyundan geldiği bilinmektedir.
Dadaloğlu, âşığın mahlasıdır. Şiirlerinde tabiat, aşk, yi­ğitlik ve kahramanlık temasını işler. Toroslar’da ve Çukuro­va’da yaşayan aşiretlerin hayatını, Osmanlı Devleti ile yap­tıkları mücâdeleleri, yenilmeleri, İskâna mecbur edilişleri ve bunun acıları anlatılır. Sâde samimi bir halk Türkçesi ile koşma, türkü, koçaklama, varsağı ve semai söylemiştir. Çağdaşı olan âşıklarda bulunan divan şiiri tesiri Dadaloğlu’nda görülmez. Cönklerden, mecmualardan ve halk ağzından derlenen şiirlerinin sayısı yüz civarındadır. Şiirleri birkaç kitapta yayımlanmıştır.
[Taha Toros, Dadaloğlu, 1940; M. Zeki Korgunal, Dadaloğlu, 1954; Cahit Öztelli, Köroğlu ve Dadaloğlu, 1954; Haşim Nezihi Okay, Dadaloğlu Hayatı ve Deyişleri 1959; Tahır Kutsi Makal, Dadaloğlu, 19741]