Edebiyat Ödülleri

SAİT FAİK HİKÂYE ARMAĞANI

Sait Faik Hikâye Armağanı, yarım asrı ardında bıraktı. Bu ödülün doğuşu, Sait Faik’in, Darüşşafaka Lisesi’nde katıldığı bir edebiyat matinesinden etkilenerek tüm mal varlığının Darüşşafaka Cemiyeti’ne bırakılmasını istemesine kadar uzanıyor. Öykücülüğümüzün simgesi Sait Faik’in adını taşıyan ödül, yazarın 1954’te ölümünün ardından, annesi Makbule Abasıyanık tarafından başlatılmış, 1964’ten başlayarak Makbule Hanım’ın vasiyetine uyularak Darüşşafaka Cemiyeti’nce sürdürülmüş; 2003’ten bu yana da Yapı Kredi Yayınları işbirliğiyle sürdürülüyor. Her yıl, Sait Faik’in öldüğü gün, 11 Mayıs’ta bir öykücüye veriliyor.

1955’teki ilk Sait Faik Hikâye Armağanı, Haldur Taner’le Sabahattin Kudret Aksal arasında paylaşılmıştı. O günden bugünlere ödüle değer görülenlerden bazılarının adlarını sıralamak bile öykücülüğümüzün güzergâhını gösteriyor nerdeyse: Tahsin Yücel, Necati Cumalı, Orhan Kemal, Oktay Akbal, Adnan Özyalçıner, Tarık Dursun K., Muzaffer Buyrukçu, Zeyyat Selimoğlu, Bekir Yıldız, Füruzan, Ferit Edgü, Adalet Ağaoğlu, Nursel Duruel, Tomris Uyar, Selim İleri, Pınar Kür, Demir Özlü, Nezihe Meriç, Ayla Kutlu, Oya Baydar, Erdal Öz, Osman Şahin, Cemil Kavukçu, Necati Tosuner, Faruk Duman, Murat Gülsoy, Yekta Kopan, Mehmet Günsür, Ayşe Sarısayın…

2006’da Doğan Hızlan, Füsun Akatlı, Nursel Duruel, Hilmi Yavuz, Jale Parla, Şara Sayın ve Kayhan Özel’den oluşan seçici kurul, Saat Kulesi adlı yapıtıyla Refik Algan’ı ödüle değer gördü. Algan’ın yapıtı, “her birinin içinde bir roman zembereği kurulu” kısa metinler ya da “kıpkısa öyküler”den oluşuyordu.

SEDAT SİMAVİ ÖDÜLLERİ
Sedat Simavi Vakfı’nca 1977’de başlatılan Sedat Simavi Ödülleri, gazetecilikten edebiyata çeşitli alanları kapsıyor. Ödüller uzunca bir süredir Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nce sürdürülüyor.

Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nün ilki, Fazıl Hüsnü Dağlarca ile Peride Celal arasında paylaştırılmıştı. O günden bu yana Melih Cevdet Anday‘dan Adalet Ağaoğlu‘na, Oktay Rifat‘tan Edip Cansever‘e, Yaşar Kemal ve Turgut Uyar’dan Vedat Günyol ve Hilmi Yavuz’a, F. Edgü’den Fethi Naci’ye, Memet Fuat’tan Gülten Akın’a, Vüs’at O. Bener’den Bilge Karasu’ya, Nezihe Meriç’ten T. Yücel’e, Jale Parla, E. Öz, Tomris Uyar, S. İleri ve D. Özlü’ye, Türk edebiyatının en seçkin adları bu ödüle değer bulundu.

2006’da ise F. Akatlı, E. Canberk, C. Çapan, S. Gümüş, D. Hızlan, Ülkü Tamer ve H. Yavuz’dan oluşan seçici kurul, ödülü Hepsi Hikâye adlı yapıtıyla Tarık Dursun K.’ya verdi.

NECATİGİL ŞİİR ÖDÜLÜ
Şair Behçet Necatigil anısına ailesince 1980’den başlayarak düzenlenen Necatigil Şiir Ödülü de, edebiyatımızın en saygın ödüllerinin başında geliyor. 1993’e kadar şairin ölüm günü 13 Aralık’ta verilen ödül, 1994’ten beri doğum günü 16 Nisan’da veriliyor.

1980’deki ilk Necatigil Şiir Ödülü’nü İlhan Berk almıştı. Ödüle daha sonra değer bulunanlar arasında Ahmet Erhan, Turgut Uyar, Refik Durbaş, Oktay Rifat, Tuğrul Tanyol, Cevat Çapan, Cemal Süreya, Salah Birsel, Haydar Ergülen, Süreyya Berfe, Seyhan Erözçelik var.

2006’da F. Akatlı, C. Çapan, Mehmet H. Doğan, H. Ergülen, D. Hızlan, H. Yavuz ve T. Yücel’den oluşan seçici kurul, Çevre Çitin Üzerinde Yağmur adlı yapıtıyla Mehmet Taner’i ödüllendirdi. Cemal Süreya’nın, şiirini “imgeyle retoriğin tuhaf bir uzlaşması var” diye yorumladığı Taner, 1981’de de Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü almıştı.

ORHAN KEMAL ROMAN ARMAĞANI

1972’den bu yana yazarın ailesince verilen Orhan Kemal Roman Armağanı, roman dalındaki en önemli ödül. 12 Mart döneminin karanlık günlerinde bir direniş niteliği de taşıyan ilk ödül, Boynu Bükük Öldüler adlı yapıtıyla Yılmaz Güney’in olmuştu. İzleyen yıllarda Çetin Altan, Sevgi Soysal, E. Öz, A. Ağaoğlu, Rıfat Ilgaz, Orhan Pamuk, Mehmet Eroğlu, Yaşar Kemal, D. Özlü, Peride Celal, T. Yücel, N. Cumalı, O. Baydar, S. İleri, Erhan Bener, İnci Aral, Adnan Binyazar gibi yazarlar birer Orhan Kemal sahibi oldular.

2006’da A. Binyazar, T. Yücel, O. Şahin, İ. Aral, Yıldırım Keskin, Semih Gümüş ve A. Kemali Öğütçü’den oluşan seçici kurul, “yazarın içtenliğini, yazınsal arayışını ve geleceğe dönük yaratıcılığını” göz önünde bulundurarak, Uykuların Doğusu adlı kitabıyla Hasan Ali Toptaş’ı ödüle değer gördü.

CEVDET KUDRET EDEBİYAT ÖDÜLÜ
Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü, 1992’de yitirdiğimiz değerli edebiyatçımız anısına 1993’ten bu yana eşi ve kız tarafından düzenleniyor ve yazarın doğum günü olan 7 Şubat’ta veriliyor.
1995’ten beri Cevdet Kudret’in yazın alanına giren roman, öykü, şiir, deneme/inceleme/araştırma ve tiyatro dallarında dönüşümlü olarak verilen ödülü bugüne kadar kazananlar arasında Hüseyin Yurttaş, Hür Yumer, S. Gümüş, Ahmet Özer, H. A. Toptaş, Sema Kaygusuz, Emin Karaca, Özen Yula, Melisa Gürpınar, O. Baydar ilk ağızda akla gelenler.
2006’da N. Meriç, A. Oktay, J. Parla, S. Gümüş ve Feridun Andaç’tan oluşan seçici kurul, Yunus Emre Şiirinin Gücü adlı kitabıyla Doğan Aksan’ı, “Yunus Emre’yi bugüne kadarkinden farklı değerlendirdiği ve değişik disiplinlerden bakarak okura yeni yaklaşımlar kazandırdığı” gerekçesiyle ödüle değer buldu.

HALDUN TANER ÖYKÜ ÖDÜLÜ
Haldun Taner, tiyatromuzda epik türün ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür, ama On İkiye Bir Var, Konçinalar, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü gibi yapıtlarıyla öykücülüğümüzün de en seçkin adlarından biridir. 1986’da yitirdiğimiz Taner anısına Milliyet gazetesince düzenlenen Haldun Taner Öykü Ödülü bu yıl yirminci yaşına basacak.
1987’de verilen ilk ödülü Murathan Mungan’la Nedim Gürsel paylaşmışlardı. Daha sonra Nazlı Eray, Mario Levi, E. Bener, Z. Selimoğlu, N. Tosuner, Özen Yula, Yiğit Okur, F. Duman gibi adlar kazandı Haldun Taner’i.
2006’nın ödülü, Sırtımdaki Ölüler adlı öykü dosyasıyla Yavuz Ekinci’nin oldu.

F. Akatlı, F. Edgü, T. Eryılmaz, D. Hızlan, S. İleri, A. Oktay, Şara Sayın, T. Yücel ve Demet Taner’den oluşan seçici kurul, “öykülerindeki özgün konuları ve bu konulara uygun geliştirdiği üslup ve dille, günümüz Türk öykücülüğünün ulaştığı çizgiye denk düşen nitelikte olduğu” gerekçesiyle Ekinci’nin dosyasını ödüle değer gördü.

CEMAL SÜREYA ŞİİR ÖDÜLÜ
Üvercinka’nın, Göçebe’nin, Beni Öp Sonra Doğur Beni’nin şairi Cemal Süreya’yı 1990’da yitirmiştik. 1991’den bu yana verilmekte olan Cemal Süreya Şiir Ödülü, 2004’ten beri C. Süreya Kültür ve Sanat Derneği’nce sürdürülüyor. Öteki ödüllerden bir farkı, kitap ve dosya olmak üzere iki dalda veriliyor olması.

Cemal Süreya Şiir Ödülü’nün bugüne kadarki sahipleri arasında Metin Altıok, Ahmet Özer, Enis Batur, H. Aktunç, Erdal Alova, Ahmet Erhan, H. Ergülen, Selahattin Yolgiden sayılabilir.2006’da Aydın Hatipoğlu, R. Durbaş, Mustafa Öneş, Enver Ercan, H. Ergülen’den oluşan seçici kurul, Erol Özyiğit’in Acemi Irmak adlı kitabı ile Kaan Koç’un Çok Tanrılı Sular adlı dosyasını ödüllendirdi.

MEMET FUAT ÖDÜLLERİ
20. yüzyılın ikinci yarısında deneme ve eleştirileriyle, dergiciliği ve yayıncılığıyla edebiyat ve düşün dünyamıza çok önemli katkılarda bulunan Memet Fuat’ı 2002’de yitirmiştik. Ailesi ve Bilgi Üniversitesi’nin işbirliğiyle düzenlenen Memet Fuat Ödülleri, 2006’da, yazarın 80. doğumgününe denk düşmesi açısından özel bir anlam da taşıyordu.

C. Çapan, Eray Canberk, Konur Ertop, Nurdan Gürbilek, Uğur Kökden, Hasan Kuruyazıcı ve Yurdanur Salman’dan oluşan seçici kurul, eleştiri/inceleme dalında Kıbrıs Şiiri Antolojisi adlı kitabıyla Mehmet Yaşın’ı, deneme dalında Süregelen adlı kitabıyla Güven Turan’ı, yayıncılık dalında da Dost Kitabevi Yayınları’nı ödüle değer gördü.

BEHÇET AYSAN ŞİİR ÖDÜLÜ
2 Temmuz 1993 günü Sivas’taki Madımak Oteli’nde gericiler tarafından öldürülen edebiyat ve kültür insanları arasında şair ve doktor Behçet Aysan da bulunuyordu. Türk Tabipleri Birliği, 1995’te Aysan ve 36 insanımız anısına bir şiir ödülü koydu.

2006’da C. Çapan, Arif Damar, D. Hızlan, Emin Özdemir, Ahmet Telli, Ataol Behramoğlu ve Ali Cengizkan’dan oluşan seçici kurul, Behçet Aysan Şiir Ödülü’nü Şehirde Bir Yılkı Atı romanıyla Ahmet Erhan’a verdi.

YAŞAR NABİ NAYIR GENÇLİK ÖDÜLLERİ
Varlık dergisi ve Varlık Yayınları’nın kurucusu Yaşar Nabi Nayır’ı 1981’de yitirmiştik. Varlık dergisi, pek çok yazar ve şairin yetişmesine katkıda bulunmuş olan Yaşar Nabi anısına, derginin Ocak 1991’e denk düşen 1000. sayısında Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri’ni başlattı. “Edebiyatımıza yeni değerler kazandırmayı” amaçlayan ödüller, şiir ve öykü dallarında genç yazarlara veriliyor.

2006’da Metin Cengiz, k. İskender, Metin Celal, H. Ergülen ve E. Ercan’dan oluşan şiir seçici kurulu, ödülü Sensiz Üç Yağmur… adlı dosyasıyla Olcay Özmen’e verirken; N. Duruel, Feyza Hepçilingirler, F. Andaç, Mehmet Zaman Saçlıoğlu ve C. Kavukçu’dan oluşan öykü seçici kurulu, Kaderin Ağı başlıklı dosyasıyla Gülçin Karaş Duman’ı ödüle değer buldu.

CEYHUN ATUF KANSU ŞİİR ÖDÜLÜ
1978’de yitirdiğimiz Bağımsızlık Gülü şairi Ceyhun Atuf Kansu anısına 1986’dan beri düzenlenen ödül, “aday olan yapıtlarda Kansu’nun şiir anlayışı göz önüne alınarak, çağdaş bir dünya görüşü ve dil bilinci temel ölçüt olacaktır” koşulunu taşıyor.

Binyazar, Abdülkadir Budak, Müslim Çelik, R. Durbaş, Emin Özdemir ve şairin ailesi adına Bahar Gökler’den oluşan seçici kurul, 2006’da Dünya Tutulması adlı kitabıyla Çiğdem Sezer’i ödüllendirdi.
Görüldüğü gibi, önemsenmesi gereken edebiyat ödüllerinin büyük bölümünü yazar ve şairlerimiz adına konmuş ödüller oluşturuyor. Ama edebiyat dünyamızın önde gelen ödülleri arasında, Hürriyet’in kurucusu Sedat Simavi ile Cumhuriyet’in kurucusu Yunus Nadi adına konmuş iki ödül de var.

YUNUS NADİ ÖDÜLLERİ
Cumhuriyet gazetesinin tam 60 yıldır vermekte olduğu Yunus Nadi Ödülleri çeşitli anadallarda gerçekleştiriliyor. Edebiyat anadalında ise roman, öykü ve şiir dallarında ödül veriliyor. Bugüne dek Türk edebiyatının temel taşlarını oluşturan pek çok edebiyatçımız bu ödüle değer görüldü.

2006’da ise, Ahmet Cemal, Konur Ertop, T. Yücel, J. Parla ve A. Binyazar’dan oluşan roman seçici kurulu, Deniz Taşları adlı kitabıyla Yiğit Okur’u; Mehmet Başaran, S. İleri, T. Dursun K., Sami Karaören ve Emin Özdemir’den oluşan öykü seçici kurulu, Tamiris’in Gecesuçları adlı yapıtıyla Sezer Ateş Ayvaz’ı; Kemal Özer, D. Hızlan, C. Çapan, A. Behramoğlu ve Muzaffer İlhan Erdost’tan oluşan şiir seçici kurulu da, Balkonda Akşamüstü adlı kitabıyla Ruşen Hakkı’yı ödüle değer buldu.

DÜNYA KİTAP ÖDÜLLERİ
Dünya Kitap dergisinin 1993’ten bu yana vermekte olduğu ödüller, derginin niteliği gereği kitap odaklı ve birkaç dalı kapsıyor.

2006’da F. Andaç, Osman Saffet Arolat, Başar Başarır, Turgay Fişekçi, D. Hızlan, Seçkin Selvi, S. İleri, Faruk Şüyün, Ayfer Tunç ve T. Yücel’den oluşan seçici kurul, Deniz Gürsoy’un Tesbih: Parmak Uçlarındaki Huzur adlı yapıtını Yılın Telif Kitabı; Ahmet Cemal’in Goethe’den çevirdiği Yarat Ey Sanatçı’yı Yılın Çeviri Kitabı; Can Yayınları’nı da Yılın Yayınevi seçti; Altın Sayfa Edebiyat Ödülü de, Dereden Tepeden Dereliköy’den’in yazarı Aysel Gürmen ile Midas’ın Serçeparmağı’nın yazarı Erol Büyükmeriç arasında paylaştırıldı.

EVEREST İLK ROMAN ÖDÜLÜ
Everest Yayınları’nın İlk Roman Ödülü de, Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri gibi, edebiyatımıza yeni adlar kazandırmayı amaçlayan bir ödül.

Geçen yıl ilki düzenlenen ödülün Feyza Hepçilingirler, N. Duruel, C. Kavukçu, İbrahim Yıldırım, M. Z. Saçlıoğlu, H. A. Toptaş ve E. Ercan’dan oluşan seçici kurulu, ödülü Lanetli Oda adlı yapıtıyla Tarkan Barlas ve Gülgez adlı yapıtıyla Güldem Şahan arasında paylaştırdı.