Sasaniler
Sasani İmparatorluğu
İran ve Irak topraklarına hakim olan Sasaniler, Orta Doğu’nun ikinci büyük gücüydü. Sasaniler bu dönemde Bizans ile mücadele halindeydiler. İyilikle kötülüğün mücadelesini esas alan Zerdüştlük dinine (ateşe tapma) inanan Sasaniler, İslamiyet’in ortaya çıktığı sırada eski gücünden uzaktaydı. Sasaniler, MS 224 yılında köhnemiş Partlara son vererek İran’da yeni bir dönem başlattılar. Hanedana isim veren ataları Sasan’ın Akhaemenid soyundan geldiğini ileri süren Sasaniler, Akhaemenidlerin hâkimiyeti altındaki topraklar (Doğu’da indus’ten batıda Yunanistan’a ve Mısır’a uzanan topraklar) üzerinde hak iddia etmiş ve Romalılar ile (sonraları Bizans imparatorluğu) sürekli mücadele etmişlerdir.
642 yılında İslam orduları ile yaptıkları savaşları kaybederek yıkılmıştır. Monarşi ile yönetilen Sasani İmparatorluğu’nun başında Kralların Kralı anlamına gelen “Şehinşah” unvanlı hükümdar bulunmaktaydı. Sasani yönetiminde aristokratlar etkiliydi. Yönetim ve idari yapı dini karakterliydi. Sasani ekonomisi topraktan alınan vergilere dayanmaktaydı. Sasaniler üretimi destekleyen yasalar çıkarmış, ticaret ağlarını büyütmüşlerdir. Sasaniler üretimi destekleyen yasalar çıkarmış, ticaret ağlarını büyütmüşlerdir. Avar Devleti ile ittifak kurarak İstanbul’u kuşatmışlardır.
İlk Çağ uygarlıkları döneminde İran’da kurulan son güçlü devlet olup M Ö 226 ’da Partları ortadan kaldırarak kurulmuşlardır. Bizans, Akhunlar, Göktürkler, Sakalar (İskitler) ve Müslümanlar ile savaşmışlardır, MS 642’de Nihavend Savaş’ında Hz. Ömer tarafından yıkılmış ve İran toprakları İslam egemenliği altına girmiştir. İran medeniyetleri Zerdüştlük’e inanmışlardır. Ateşe tapmışlar ve Ateşgede denilen yerlerde tanrıları için sürekli ateş yakmışlardır. Krallar için yapılan büyük saraylar önemlidir. Merkez Persepolisteki saray ile I. Daryus’a a it “Zafer Kabartması” önemli sanat eserleridir.
Not: Sasaniler ve Roma imparatorluğu arasındaki mücadele, Kur’an-ı Kerim’de Rum Suresi’ne konu olmuştur.
Roma İmparatorluğu’nun elinde bulunan Mezopotamya ve Suriye topraklarını alarak kurulan bu imparatorluk 642 yılında İslam orduları ile yaptıkları Nihavent Savaşı’nı kaybetmiş ve yıkılma dönemine girmiştir.