İzlenimci Eleştiri Kuramı
İzlenimci Eleştiri Kuramı Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Eseri, sanat eserine muhatap olan insanın içinde bulunduğu şartlara göre algılayabildiğim, bu şartın anlık izlenimlere dayalı olduğunu savunan görüştür. En önemli temsilcisi Anatol France’tır. Bir edebî eser ancak okuyucunun izlenimi noktasında değerlendirilir. Eser ne anlatırsa anlatsın okuyucuda kalanlar, kendi intibaları olacaktır. Bu anlayışa göre, sanat eserinin estetik veya teknik özelliği, bir şiirin veya romanın kurgusal yönü çok dikkate alınmaz. Önemli olan, eserin okuyucuda bıraktığı izlenimlerdir.
Aynı zamanda edebi akımlardan birinin ismi olan izlenimcilik (empresyonizm), başlı başına bir metin tahlil metodu olarak kabul edilemez ama bir bakıma, en yaygın uygulama biçimi olarak kabul edilebilir. Çünkü bir sanat eserine hangi metodu uygularsak uygulayalım onu tahlil ederken kendi izlenimlerimizin az veya çok etkisinde kalırız. Hatta bir sanat eseri karşısında kendi intibalarından büsbütün kurtulmuş bir incelemeci bulmak çok zordur.
Kişilerin intihalarından faydalanan her değerlendirme, subjektif bir ölçmedir. Her insan, kendi birikimi nispetinde bir intiba(y)a sahiptir. Bu açıdan, rölatif değerlendirme ile izlenimci değerlendirme arasında bir yakınlık vardır.
İzlenimci eleştiri teorisi, empresyonist ve rölativist olarak bilinir. Rölativizm; görecelik, izafilik kelimeleriyle dilimize çevrilebilir. Buna göre, algılamalarımız, içinde bulunduğumuz şartlara bağlıdır, insan, kendisine göre bir konum, şart ve birikim içindedir. Onun objelere ve uyarıcılara karşı durumu, sübjektiftir. Bu konumda bir objektiflikten bahsedilemez. Rölativizm, bir akım olmaktan daha çok yaygın bir kabul olarak düşünülmektedir. Bir araştırıcının, duygularından asla sıyrılamayacağını iddia eden rölativist anlayış, insanın içinde bulunduğu şartlara göre oluşan sezgiye değer verir. Yaklaşım biçimi olarak sanat eserini incelemenin zevk ile doğru orantılı olduğunu söyler. Zevklerin tartışılamayacağını kabul eden rölativistler, her insanın az veya çok izafi olduğunu ihsas ettirir (hissettirir).
