Kelime Grupları

Kelime Grupları Nelerdir Hakkında Kısaca Özet Bilgi

        Birden çok kelimeyle kurulan, yapı ve anlam bütünlüğü olan, cümlede bir bütün olarak ele alınıp incelenen ve belirli kurallar çerçevesinde bir araya gelen kelime topluluğuna kelime grubu (sözcük öbeği) denir. Kelime gruplarının kuruluş nedenleri anlam olarak tek kelimeyle karşılayamadığımız ya da anlatamadığımız durumları ifade edebilmektir.Türkçede sözcük öbekleri cümlede tek bir kelime gibi değerlendirilirler ve yapılarında genellikle bir asli bir de yardımcı unsur bulunur. Birleşik fiiller ve edat grupları dışındaki kelime gruplarında yardımcı unsur önce, asıl unsur sonra gelir. Konuşma ve şiir dilinde kelime gruplarını meydana getiren unsurların yeri değişebilir. Türkiye Türkçesindeki başlıca kelime grupları şunlardır:

1. Tekrar Grubu ( İkilemeler)

Eş görevli iki kelimenin beraberlik, çokluk, kuvvetlendirme ve devamlılık maksadıyla oluşturduğu kelime gurubudur.

Örnekler

• Konuşa konuşa yoruldu, (devamlılık)
• İri iri elmalar aldım, (kuvvetlendirme)

Tekrar grupları; bir kelimenin aynen tekrarı, karşıt anlamlı sözcükler ve eş anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılmasıyla oluşturulur.

Örnekler:

• Bata çıka yürüdük, (zıt anlamlı kelimelerle tekrarlar)
• Hafif hafif esen rüzgâr (kelimenin aynen tekrarı)
• Yana yakıla aradım, (eş anlamlı kelimelerin tekrarı)

Tekrar grupları cümle ögeleri içerisinde özne, nesne dolaylı tümleç ve zarf tümleci görevlerinde bulunabilir. Ayrıca, isim tamlamaları ve sıfat tamlamalarında da yer alabilirler.

Örnekler:

• Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, (belirteç tümleci)
• Salkım salkım  bulut     (sıfat tamlamasında tamlayan görevinde) tamlayan             tamlanan

2. Unvan Grubu

     Bir şahıs ismiyle unvan veya akrabalık gösteren bir ismin herhangi bir çekim eki almadan yan yana getirilmesiyle oluşan kelime grubudur. Unvan veya akrabalık bildiren kelimeler, isimden önce veya sonra gelir.

Örnekler:

• Mehmet Bey,
• Leyla Hanım.
• Mustafa Kemal Paşa
• Şoför Nebahat
• Lala Sultan
• Doktor Alperen
• Redaktör Taliha

3. Edat Grubu

    Bir isimle bir edattan meydana gelen kelime grubudur. Bu kelime grubunda isim unsuru başta, edatlar ise sonda yer alır

Örnekler:

     Bir isim unsuru ile ona bağlı bir ünlemden oluşan kelime grubudur.

Örnekler:

• Sen ey yoksulun halinden, dertlinin derdinden, âşıkın hicrinden, zalimin tekebbüründen, âlimin cehlinden haber vermeyen matematik, ölümden haberin var mı?
• Ev mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü!
• Hev Sakarva!
• Kim demiş suya vurulmaz perçin?”
• Ev Türk Gençliği!
• Vay gönül, vay bu gönül, ev vay gönül!

4. Bağlama Grubu

          Eş görevli iki veya daha fazla isim unsurunun sıralama görevindeki edatlarla oluşturduğu kelime grubudur. Bağlama edatı (bağlaçlar) “ve, veya, ile, fakat, değil, ama, ila, öyle ki, nitekim, halbuki, çünkü, oysa” gibi isim unsurlarının arasında bulunur.

“da… da…, hem… hem (de)…, ya… ya(da)…, ne… ne(de)…, gerek…. gerek(se)…, ister… istemez…, bazen… bazen…” bağlaçları da bağlama grubu oluşturur.

Örnekler:

• Güneş, ısı ve ışık kaynağıdır.
• Bütün gün ya bir köşede oturuyor yahut dalgın dolaşıyordu. 
• Hem annesini hem de babasını çok seviyordu.

5. Birleşik İsim Grubu

     Çekim eki almamış isimlerin art arda gelmesiyle oluşur.

Örnekler:

• Mustafa Kemal Atatürk
• Sadık Kemal Tural
• Fatih Sultan Mehmet
• Dede Korkut İnce Memet

6. Sayı Grubu

    Sayıların meydana getirdiği kelime grubudur. Eksiz birleşen sayı isimlerinden küçük olan sonda yer alır. Sayı grupları ayrı yazılır. Her unsur kendi arasında sayı grubu, sıfat tamlaması veya tek kelime olabilir.

Örnekler:

• otuz altı: sayı grubu
• altı vüz doksan: sayı grubu (altı yüz: sıfat tamlaması)
• elli dokuz bin üç vüz: sayı grubu (elli dokuz bin: sıfat tamlaması, elli dokuz: sayı grubu, üç yüz: sıfat tamlaması)

7. Aitlik Grubu
-ki aitlik ekiyle yapılan kelime grubudur. Cümlede zamir veya sıfat görevi yapar.

Örnekler:

• Bahçedeki ağaçların sararmış yapraklarını temizledim.
• Arkadaşların arasındaki sırlar gün yüzüne çıktı.
• Hayatla aramızdaki aşılmaz duvarları kaldırmak gerekir.

8. Kısaltma Grubu

    İki isim unsurunun bir araya gelmesiyle oluşur. Genellikle zarf fiil, isim fiil ve sıfat fiil gibi fiilimsi gruplarının kısalmış veya kalıplaşmış şekilleridir. Başlıca kısaltma grupları şunlardır:
• isnat grubu: “eli açık, bileği kuvvetli, gözü pek vb.”
• Belirtme grubu: “her duyguyu açıkla-, evi temizle-, kitabı oku-”
• Yaklaşma grubu: “cana yakın, evine düşkün, başına buyruk ”
• Bulunma grubu: “yılda bir, yükte hafif pahada ağır, şafaklarda yüzen al sancak”
• Uzaklaşma grubu: “anadan üryan, doğuştan kel, gönülden uzak, elden düşme”
• İlgi grubu: “bizim mahalle, benim araba,” (isim tamlamasından farkı, ikinci unsurun yani tamlananın iyelik eki almamış olmasıdır.)
• Vasıta grubu: “kendisiyle barışık (kişi), kitapla dolu (ev), benimle dost (insanlar)”

 
9. İsim Grubu ( İsim Tamlaması)
a) Belirtili İsim Grubu (Belirtili İsim Tamlaması)
b) Belirtisiz İsim Grubu (Belirtisiz İsim Tamlaması)
10.Sıfat Grubu ( Sıfat Tamlaması)
11. Fiilimsi (Eylemsi) Grubu
a. Sıfat Fiil Grubu
b. İsim Fiil Grubu
c. Zarf Fiil Grubu
12. Birleşik Fiil Grubu