Memduh Şevket Esendal

Memduh Şevket Esendal (1883-1952): Çorlu’da doğan yazar, savaşlar ve imkânsızlıklar nedeniyle düzenli bir öğrenim göremedi. Kişisel çabalarıyla kendi kendini yetiştirdi. Farsça, Fransızca ve Rusça öğrendi. İttihat ve Terakki Cemiyetine girerek parti müfettişi oldu. Bu görevle Anadolu’nun çeşitli yerlerini görme ve Anadolu insanını yakından tanıma imkânı buldu. Cumhuriyet Dönemi’nde çeşitli okullarda tarih ve coğrafya öğretmenliği yaptı. Milletvekilliği ve elçilik görevlerinde bulundu.
Memduh Şevket Esendal, roman türünde de eserler vermekle beraber asıl olarak öyküleriyle tanındı. Türk edebiyatında durum hikâyeciliği geleneğinin öncülerinden oldu. Çeşitli resmî görevlerle bulunduğu ve yakından tanıma fırsatı bulduğu Anadolu’yu ve Anadolu insanını eserlerinde yalın bir dil ve canlı bir üslupla yansıttı. Eserlerinde memur, esnaf, köylü, aydın, ev kadını, yüksek bürokrat gibi toplumun her kesiminden insanı ele aldı. Yazar, bu kişilerin küçük yaşam kesitlerindeki görünüşlerini; yerli ve millî olan her olguyu hayranlık, iyimserlik ve hoşgörüyle anlattı. Otlakçı, Mendil Altında, Sahan Külbastısı, Veysel Çavuş, Bir Kucak Çiçek, İhtiyar Çilingir, Hava Parası, Bizim Nesibe, Kelepir, Gödeli Mehmet (hikâye); Ayaşlı ile Kiracıları, Miras, Vassaf Bey (roman) yazarın başlıca eserleridir.
 
BAŞKA BİR KAYNAK:

Hikâye ve roman yazarı. Çorlu’da doğdu. Mahalle mekte­binde, Fevziye Rüştıyesı’nde, Edirne Idâdîsi’nde okudu. Re­ji idaresinde (Tekel’de) çalıştı. Elçi olarak Azerbaycan’a(Ba-kü’ye) gitti (1920-1924). Gazetectlikve Galatasaray ile Kaba­taş liselerinde öğretmenlik yaptı, iran, Afganistan ve Sov­yetler Birliği’nde büyükelçilik görevlerinde bulundu (1926-1938). 1941 ile 1945 yılları arasında CHP’nin genel sekreter­liğini yaptı. Ankara’da Öldü.
İlk yazıları İrtikâ ve Musavver Fen ve Edeb dergilerinde yayımlandı. Sonra Meslek, İstanbul, Sanat ve Edebiyat ga­zetesi, Seçilmiş Hikâyeler ve Türk Dili dergilerinde, Ulus gazetesinin pazar İlâvelerinde M.Ş., M.Ş.E., Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğulcuk, İstemenoğlu takma ad­larıyla hikâyeler neşretti. Hikâyelerini konuşur gibi sâde, samimî bir dil ile yazar. Küçük hikâye türünün ustalarından-dır. Konularını günlük hayattan alır. Olayları ayrıntısız olarak anlatır. Kahramanları umumiyetle çalışkan, yurtsever ve olumlu kimselerdir. Ailenin toplumun temeli olduğuna ina­nır ve eserlerinde savunur.

Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında Memduh Şevket Esendal, klasik olay hikâyelerinden farklı olarak yaşamdan kesitler sunan durum hikâyelerine yönelmiş ve bu türün başarılı örneklerini vermiştir. Pazarlık adlı hikâyesinde yazar, günlük yaşam içinde bir kişinin tanık olduğu olayı abartarak anlatmasını ve etraftaki diğer kişilerle bu olay üzerine ilginç bir pazarlığa girmesini konu edinmiştir. Yazar diyaloglara sıklıkla yer verdiği bu hikâyede günlük konuşma dilinin özelliklerini ustalıkla yansıtmıştır.

Hikaye kitapları:

 1. Hikâyeler- Birinci Kitap (1946), 2. Hikâyeler- İkinci Kitap (1946), 3. Temiz Sevgiler (1965), 4. Ev Ona Yakıştı (1972).

Roman: Ayaşlı ve Kiracıları (1934; 1945 CHP Roman Armağanı’nı kazandı. )

[3. ve 4. hikâye kitapları ilk kitaplarda bulunmayan hikâyeler ile yeni hikâyelerden mürekkeptir. Yazarın tefrika hâlinde çıkan Miras, Vassaf Bey, Vicdan gibi romanları da vardır.]