Hikayede (Öyküde) Kullanılan Yöntem Teknikler
|
Bazı Özellikler |
Örnekler |
|
|
(Klasik) |
Guy de Maupasant’ın (Giy di Mupasan) öncülüğünü yaptığı hikâye türüdür. Serim-düğüm-çözüm şeklinde verilen hikâyede merak unsuru hikâyenin sonunda verilir. Olay örgüsünü ve çatışmayı ön plana çıkaran bir hikâye türüdür. |
|
|
Anton Pavloviç Çehov’un (Anton Pavlov Çehov) öncülük ettiği hikâye türüdür. Serim-düğüm-çözüm bölümleri yoktur. Yaşamın bir kesiti okura sunulur. |
Sait Faik Abasıyanık’ın Dülger Balığı’nın Ölümü adlı hikâyesi |
|
|
Öyküleyici Anlatım Biçimi |
Bir olayın belli kişilerle bir mekânda, zamana dayalı anlatıldığı anlatım biçimidir. Bir devinim (hareketlilik) söz konusudur. Fiiller sıklıkla kullanılır. Amaç, okuru olayın içinde yaşatmaktır. |
Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı), Denizkızı Adası adlı hikâyesi |
|
Betimleyici Anlatım Biçimi |
Okurda bir izlenim oluşturmayı amaçlayan anlatım biçimidir. Varlıkların ayırt edici özellikleri duyu organlarıyla algılanan ayrıntılar aracılığıyla verilir. |
Ömer Seyfettin, Forsa adlı hikâyesi |
|
Gösterme Tekniği |
Anlatıcının/yazarın devre dışı kaldığı, okurun karakterlerle doğrudan bir araya getirildiği bir anlatım tekniğidir. Kişilerin karşılıklı konuşmalarıyla verilir. |
Sait Faik Abasıyanık, Son Kuşlar adlı öyküsü |
|
Özetleme Tekniği |
Zaman kazandıran ve anlatıcıya daha çok şeyi anlatma olanağı sunan bir anlatım tekniğidir. Sayfalarca anlatılacak olay, bu teknik sayesinde kısa bir şekilde verilir. |
“Akşam hızlı indi. 0 evde yaşanan yıllar boyunca, akşamın en önce bu eve girdiğini, güneşin ise hiç uğramadığını, yapılan türlü savaşımlara karşın farelerin bitmediğini, hatta zaman zaman, kedilerimizin en güzel yavrularının onlara yem olmasını olağan karşılamayı, öte yandan bu evi sevmeyi, günü geldiğinde kapalı kapılarının, indirilmiş perdelerinin güvenlik getirdiğini, açık kapısının ardından sızan ışığın ardında iyi şeyler olduğunu düşünmeyi öğ- rendik. Büyüdük o evde. Herkes bir kapıyı açıyor ve yeni koşulların ortasına atılıyordu. Zorunlu bir şeydi bu.” (Ayla Kutlu, Islak Güneş) |
|
Geriye Dönüş Tekniği |
Olay örgüsü normal, kendi zaman akışında devam ederken anlatıcının zaman atlayarak geçmişe yönelmesiyle oluşan anlatım tekniğidir. Bu teknikle okur bilgilendirilir. |
Orhan Kemal, Harika Çocuk adlı eseri |
|
Diyalog Tekniği |
İki kişinin karşılıklı konuşması ile sağlanan bir anlatım tekniğidir. |
Halide Edip Adıvar, Ateşten Gömlek adlı eseri |
|
İç Konuşma Tekniği |
Karakterin kendi iç dünyasını, kafasından geçenleri kendi kendisinin anlattığı bir tekniktir. Anlatıcı/yazar, devre dışıdır. Okurla karakter doğrudan bir araya getirilerek etkili bir anlatım sağlanır. |
Yusuf Atılgan, Aylak Adam adlı eseri |
|
iç Çözümleme Tekniği |
Karakterin iç dünyasının, kafasından geçenlerin anlatıcı/yazar tarafından verildiği anlatım tekniğidir. İnsanı çok yönlü vermeye yarayan bir tekniktir. Özellikle psikolojik tahlillerde kullanılır. |
|
|
Bilinç Akışı Tekniği |
Karakterin iç dünyasının, kafasından geçenlerin karakter tarafından anlatıldığı tekniktir. Bu teknikte karakterin düşüncelerinde, duygularında sürekli değişmeler olur. Bir şey anlatılırken anında başka bir şey anlatılmaya başlanır. Kısa, eksiltin ve sıralı cümlelerle birbirileriyle fazla ilintili olmayan durumlar verilir. Düşünce ve duygu zıplamaları, değişmeleri bu tekniğin önemli özerklerindendir. |
|
Pastiş Tekniği |
Yazarın, başka bir yazarın ya da edebî türün dil ve anlatım özelliklerini taklit etmesiyle oluşan anlatım tekniğidir. Edebî türlere özgü söyleyiş tarzları yazar tarafından metnin temel üslubu olarak kullanılır. Postmodernist yönelimde kullanılan bir metinler arasılık tekniğidir. |
Latife Tekin, Sevgili Arsız Ölüm adlı eseri |
|
Parodi Tekniği |
Yazarın bir metnin konusunu örnek almasıyla oluşan bir anlatım tekniğidir. Böylece bir metinden yeni bir metin oluşturulur. Postmodernist yönelimde kullanılan bir metinler ara- sıiık tekniğidir. |
Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı romanında kimi konuları Umberto Eco’nun “Gülün Adı” adlı romanından alması, Turgut Özakman’ın Sarıpınar-1914 adlı oyununda konuyu Reşat Nuri Güntekin’in Değirmen adlı romanından alması parodiye örnek verilebilir. |
|
İroni Tekniği |
Yazarın, örnek aldığı bir metnin biçim ve içerik özelliklerini, kurgu tekniklerini alaya almak ya da okuru eğlendirmek amacıyla değiştirip gülünç ve eğlendirici eser ortaya çıkarmasını sağlayan tekniktir. Postmodernizm yöneliminde kullanılan bir metinler arasılık tekniğidir. |
“Bu masal çok yeni uydurulmuş bir masal olduğu için pek çok kimse bilmiyor. Masalı yeni duyanlar da onu başkalarına anlatmaya kalktıklarında ellerine yüzlerine bulaştırıyorlar. Birçok yerine de yeni bölümler uyduruyorlar. Bir kez uydurmaya başlayınca ise -şimdi olduğu gibi- uydurdukça uyduruyorlar.” (Adalet Ağaoğlu, Sen Ey Kutsal Işık) |