RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI
(1869-1949)
Şâir. Edirne’ye bağlı Cezrimustafapaşa’da doğdu. İlk tahsilini İstanbul’da bir Musevî okulunda yaptı. Rüştiye’yı Gelibolu’da okudu. Mülkiye Mektebı’nde öğrenci iken bâzı olaylara karıştığı için okuldan çıkarıldı (1890). Sonra Tıbbiye’ye girdi ve 1899’da mezun oldu. 1908 yılına kadar Karantina idaresi’nde doktorluk yaptı. Maarif Nazırlığı (1918) ve Şûrayı Devlet Reisliği (1919) yaptı. Sevr Antlaşması’nı imzalayan hey’et in içinde yer aldı. Bu yüzden Yüzellilikler listesine alındı ve yurt dışına sürüldü (1922). Sürgün hayatınt Ürdün’de geçirdi. 1943’de çıkan af kanunundan istifâde ile yurda döndü. İstanbul’da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı’na gömüldü.
XX’inci asır şairlerindendir. Feylesof diye de tanınır. Batı felsefesinin Türkiye’de tanınmasında çalışmaları olduğu ve Darülfünun’da felsefe dersleri verdiği için bu ünvânı almıştır. Şâir olarak hiçbir edebî topluluğa dâhil olmamıştır. Halk şiiri tarzında yazdığı manzumeleri ile tanınmıştır. Koşmaları, nefesleri ve dîvanları, saz ve tekke şiirinin kaynağından beslenmiştir. Bu şiirler sayesinde hece vezni canlanmış, yaygınlaşmış, halk şiirimizin aydınlar arasında da sevilmesi mümkün olmuştur.
Eserlerinin bir kısmı neşredilmemiştir. Basılanlar şunlardır:
1. Les Textes Houroufis (Hurufilik metinleri, Leiden, 1909), 2. Abdülhak Hâmid ve Mülâhazat-ı Felsefiyyesi (1918), 3. Estetik (1920), 4. Felsefe Dersleri (1914), 5. Ömer Hayyam’ın Felsefesi (1927), 6. Tevfik Fikret (1945), 7. Serâb-ı Ömrüm (Şitrler, Lefkoşe 1934, İstanbul 1949). [Hilmi Yücebaş, Bütün Yönleriyle Rızâ Tevfik, İstanbul 1968; Abdullah Uçman, RızaTevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatı ile İlgili Makaleleri, 1982.]
