İhşidiler (Akşitler)
İhşidiler (Akşitler) Devleti Hakkında Kısaca Özet Bilgi
İhşidiler (Akşitler), Mısır’da kurulan ikinci Türk İslam devletlerinden biridir. (935 – 969) İhşidiler Devleti’nin kuruluşu, Abbasi Halifesi Mutasım’ın, Abbasilerin Fatımi İslam Devleti’ne karşı verdiği mücadele sırasında, Mısır valisi olan İhşid bin Abdullah’ı, valilik makamından alıp yerine başka birini atamasıyla başlar. İhşid, bu durumu kabul etmeyerek başkaldırır ve böylece Mısır’ın bağımsızlığını ilan eder. Daha sonra, İhşid, devlet başkanı olarak hükümdarlığını ilan eder ve böylece İhşidiler Devleti kurulmuş olur.
Devletin kurucusu Abbasi devletinin valisi olan Ebubekir Muhammed’dir. Türk tarihinde Hicaz’a (Orta Arabistan) hâkim olan ilk devlettir. Abbasi halifeleri, Muhammed’e memleketi olan Türkistan’ın Fergana şehrini yönetenlerin taşıdığı “sultanlar sultanı” anlamındaki ihşîd (akşit) unvanını vermiştir. İhşidler Devletinin başkenti Fustat (Kahire)’dır. 935 yılında bağımsızlığını ilan eden Ebubekir Muhammed Hicaz, Şam, Halep ve Humus’u ele geçirerek ülkesinin sınırlarını genişletmiştir.
İhşîdîler, Hicaz bölgesine hâkim olan ilk Türk devletidir. Ülke içerisinde ekonomik yapıyı güçlendirmek isteyen Ebubekir Muhammed, başta Mısır olmak üzere ülkenin çeşitli yerlerinde tarım üretimini artırmak amacıyla sulama kanalları ve bentler yaptırmıştır. Camiler, hastaneler, hanlar, bedestenler ve köşkler inşa ederek sosyal ve ekonomik hayatın canlanmasına katkıda bulunmuştur. İhşidiler ve Tolunoğullarında yönetenler Türk, yönetilenler Arap oldukları için devlet millet kaynaşması gerçekleşememiş bundan dolayı devletlerin ömrü kısa olmuştur.
İhşidiler Devleti’nin başkenti, Fustat’tır. Devletin toprakları, Nil Nehri’nin batısında ve kuzeyinde yer alır. İhşidler, Mısır’da birçok önemli eser ve bina inşa etmiştir. Bu eserler, dönemin İslam mimarisinin güzel örneklerinden bazılarını oluşturur. İhşidler Devleti’nin dini hayatı, İslam dinine dayanmaktadır. Devletin resmi dini, Sünni İslam’dır. Ancak, Mısır’da ayrıca Şii İslam da yaygındı. İhşidler, Mısır’da İslam kültürünün yayılmasına ve İslam medreselerinin kurulmasına önemli katkılar sağlamıştır.
İskenderiye, Tinis, Dimyat ve Ferma şehirlerinde kurdukları dokuma tezgâhlarıyla Mısır’da tekstil sanayisinin gelişmesini sağlamıştır. 969 yılında Mısır’a giren Fâtımiler, İhşidiler Devleti’ne son vermiştir. Tolunoğulları ve İhşidlerin siyasi varlıklarını kısa sürede kaybetmelerindeki en önemli etken, yönetici zümresinin Türk halkın ise Arap olmasından dolayı devlet-millet bütünleşmesini sağlanamaması etkili olmuştur. İhşidler, Memlükler ve Osmanlı Devleti Hicaz’a hakim olan Türk devletleridir.
İhşidler Devleti, dönemin ticaret ve ekonomik hayatına önemli katkılar yapmıştır. Mısır, İslam dünyasının önemli bir ticaret merkezi olmuştur ve İhşidler, bu ticaret faaliyetlerini geliştirmişlerdir. Ayrıca, İhşidler dönemi, Mısır’da tarımın gelişmesine de katkı sağlamıştır. Nil Nehri’nin verimli toprakları, tarım için ideal bir ortam oluşturmuştur. İhşidler Devleti, 969 yılında Fatımi İslam Devleti tarafından fethedilerek sona ermiştir. Ancak, İhşidler, Mısır’da önemli bir siyasi, kültürel ve ekonomik merkez olarak kalmıştır. İhşidler dönemi, İslam tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır ve Mısır tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.
İhşidiler (Akşitler) Devleti Özellikleri Nelerdir
- Akşit: nur yüzlü demek.
- Bir Tevaif-i Müluk devletidir.
- Muhammed bin Toğuç tarafından Mısır’da kuruldu.
- Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
- Hicaz bölgesine hâkim olan ilk Türk devletidir.
- Yöneticisi Türk halkı Kıpti ve Arap olduğu için kısa sürede yıkılmışlardır.
- Bu devleti Fatimiler yıktı.
Not: Kütüphaneleri bir devlet harikası olan “Fatımiler” dir.