Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Yakup Kadri Karaosmanoğlu Hayatı Edebi Kişiliği ve Eserleri Hakkında Kısaca Özet Bilgi (1889-1974)
Kahire’de doğdu. İlköğrenimi Manisa’da, orta öğretimini İzmir ve Mısır’da yaptı. Çeşitli dergilerde Millî Mücadele’yi destekleyen yazılar yazdı. 1921 yılında Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Mensur şiir, deneme, anı, hikâye, tiyatro ve roman türlerinde eserler veren Yakup Kadri Karaosmanoğlu, çok yönlü bir yazardır. Türk edebiyatında özellikle romanlarıyla önemli bir yer edinmiştir.
Eserlerinde genel olarak Türk toplumunun Tanzimat’la başlayıp Cumhuriyet’le devam eden süreçteki değişimini ele almıştır. Roman karakterlerini gerçekçi bir anlayışla oluşturan Yakup Kadri, romanlarında Anadolu insanının düşünce biçimini, yaşayış şeklini canlı bir şekilde tasvir etmiştir. Kendine özgü bir anlatım tarzı geliştirmiştir.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu Eserleri: Kiralık Konak, Nur Baba, Hüküm Gecesi, Yaban, Ankara (roman); Bir Serencam, Millî Savaş Hikâyeleri (hikâye); Erenlerin Bağından (mensur şiir); Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (anı)…
Yakup Kadri Hikaye kitapları:
1. Bir Serencam (1913), 2. İzmir’den Bursa’ya (Halide Edip Adıvar -R.Rıfkı-M.Âsım ile birlikte, 1922), 3. Rahmet (1923), 4. Milli Savaş Hikayeleri (1947).
Romanları: 1. Kiralık Konak (1922), 2. Nur Baba (1922), 3. Hüküm Gecesi (1927), 4. Sodom ve Gomore (1928), 5. Yaban (1932), 6. Ankara (1934), 8. Bir Sürgün (1937), 8. Panorama (2 cilt, 1953-1954), 9. Hep O Şarkı (1956).
Mensur şiirleri:
1. Erenlerin Bağından (1922), 2. Okun Ucundan (1940), 3. Alp Dağlarından ve Miss Chaifrin’in Albümünden (1942).
Hatıraları:
1. Zoraki Diplomat (1955), 2. Anamın Kitabı (1957), 3. Vatan Yolunda (1958), 4. Politikada 45 Yıl (1948), 5. Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (1969).
Monografileri:
1. Ahmed Hâşim (1943), 2. Atatürk (1946).
Makaleleri:
Kadınlık ve Kadınlarımız (1923), 2. Ergenekon (2 cilt, 1929),
Oyunları: 1. Nİrvana (1909), 2. Veda (1909), 3. Sağanak (basılmadı), 4. Mağara (1934). Yaban romanı ile CHP 1942 Roman Mükâfâtı’nda ikincilik kazandı. Birikim Yayınları, yazarın bütün eserlerini yayımladı.
BAŞKA BİR KAYNAK
Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974): Mısır’ın Kahire şehrinde doğdu. İlköğrenimini Manisa’da yaptıktan sonra 1903’te başladığı İzmir İdadisini (lise) bitirmeden ailesiyle birlikte Mısır’a döndü. Öğrenimini Mısır’daki bir Fransız okulunda tamamladı. İstanbul’da bir süre hukuk öğrenimi gördü. Yazar, Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı’nın yol açtığı yıkım ve acılara tanık oldu. Millî Mücadele yıllarında görevlendirildiği Tetkik-i Mezalim Heyeti ile Anadolu’yu daha yakından gözlemleme fırsatı buldu.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu; sanat yaşamına Fecr-i Ati topluluğunun edebî anlayışına bağlı, bireyci çizgide eserler vererek başladı. Bu dönemde sanat yaşamını Servetifünun dergisinde hikâyeler yayımlayarak sürdürdü. Eserlerinde realizm akımının ilkelerine bağlı kalmakla birlikte kendi kişiliğini gizlemeyerek bazen okuyucuya seslendi.
Sonraki yıllarda Anadolu’nun düşman işgali altında uğradığı felaket ve Anadolu köylüsünün içinde bulunduğu çöküntü sanatçıyı millî edebiyat anlayışına yöneltti. Sanatçı hem Millî Edebiyat hem de Cumhuriyet Dönemi’nde eserler verdi. Romanlarında Türk milletinin Tanzimat, Meşrutiyet, Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı, Millî Mücadele ve Cumhuriyet’in 1950’lere kadar geçen yıllarındaki siyasi, sosyal serüvenini anlattı. Romanlarında genellikle bir tezi savundu.
Yazar; hikâye, roman, tiyatro, mensur şiir, makale, anı, monografi türlerinde eserler verdi. Nur Baba, Kiralık Konak, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Ankara, Yaban, Bir Sürgün, Panorama, Hep O Şarkı (roman); Bir Serencam, Rahmet, Millî Savaş Hikâyeleri (hikâye); Erenlerin Bağından, Okun Ucundan (mensur şiir); Nirvana, Veda (tiyatro); Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Vatan Yolunda, Politikada 45 Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (anı); Ahmet Haşim, Atatürk (monografi) yazarın başlıca eserleridir.
BAŞKA BİR KAYNAK
Roman yazarı. Kahire’de doğdu. Abdülkadir Bey’in oğludur. İlköğrenimini Manisa’da, ortaöğretimini İzmir ve Mısır’da yaptı. 1908’de İstanbul’a geldi. Yükseköğrenimine başladığı Mekteb-i Hukuk’un üçüncü sınıfından ayrıldı. Fecr-i Ati edebiyatı topluluğunda edebî faaliyetlere katıldı (1909). Mütareke döneminde İkdam gazetesinde siyasî yazılar yazdt. İsviçre’ye tedavi için gitti (1916). 1921’de Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele’ye katıldı. Mardin (1923-1931) ve Manisa (1933 1934) milletvekilliği yaptı. Yakup Kadri, Arnavutluk, Çekoslovakya, İsviçre ve iran’da elçilik görevlerinde bulundu (1934-1954). 1961′-de Manisa milletvekili oldu. Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı iken Ankara’da öldü. Beşiktaş’ta Yahya Efendi Mezarlığı’na gömüldü.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, mensur şiir, deneme, hatıra, monografi, hikaye, roman ve oyun türünde eser veren XX’ncı asır yazarlarındandır. Tanzimat’tan Atatürk Türkiyesi’ne kadar gelen nesillerin geçirdiği sosyal değişme ve bunalımlarını, her neslin yaşayış, hayâta ve olaylara bakış tarzını özellikle romanlarında çok başarılı bir şekilde işledi. Hatıralarında çocukluk, millî mücadele ve politika yıllarını anlattı. Mensur şiirler de yazan Yakup Kadri’nin kendine has bir üslûbu vardır. Atatürk’ü çeşitli yönleriyle değrelendiren ilk önemli eserin de yazarıdır. Hikayelerinde aşk, düşmanlık, görev duygusu, kadın, din, namus, bâtıl inançlar, cehalet, yoksulluk ve savaş konularını işledi. Bâzı eserleri yabancı dillere çevrilmiştir.
